Elbette doğal olan bir çocuğun anne babasıyla büyümesidir. Fakat hayat bu, işler her zaman doğallığıyla gitmeyebilir. Eşler arasındaki uyumsuzluk, kavga ve güç savaşları çocuğun duygusal, sosyal ve ruhsal gelişimine fayda yerine zarar veriyorsa; kısaca çocuğun bulunduğu aile ortamı mutlu ve rahat değilse, boşanma kararı bir çocuk için evladır.
Sonuçta, bıçak kemiğe dayandığında, taraflar boşanma kararı verdiğinde, bunun çocuğa nasıl anlatılacağı sorusu çoğu kez bir kabusa dönüşebilir. Aslında ilk etapta çocuğun yaşı kaç olursa olsun, çocuğun anne ve babasının boşanma kararını anlayıp kabullenmesini beklemek safdillik olur. Tabii, insan yaşamadan bilemiyor!
Düşünsenize, boşanmış ailelerden hep “parçalanmış aile, boşanmış ailelerin çocuklarından da hep “mutsuz ve sorunlu” çocuklar diye bahsedilir. “Evlilik akdi içindeki çocukların hepsi mutlu mudur?” diye sorsanız bunun cevabını kimse veremez! Ama boşanmış ailenin çocuğu olmak, ne yazık ki günümüzde bile çocuk için negatif bir ayrıştırma sebebi olabiliyor. Fakat siz, anne baba tutumunuzla bunu pozitife çevirebilirsiniz!
ANNE BABALIĞINIZ SÜRECEK Mİ? Anne babalığınız sürecek mi? Çocuk buna bakar! Sevilecek; güven, ilgi, bakım, hoş görü, anlayış, görecek mi? Korunup, kollanacak mı; her şeyin önünde tutulup gözetilmeye devam edilecek mi?..
Çocuk anne babasıyla birlikte büyümek ister ve siz eş ilişkinizden ayrıldığınızda da, anne babalığınıza aynı sevgi, ilgi ve güvenle devam edebilmeli; anne baba ilişkinizin süreceğiyle ilgili olarak çocuğa güven vermeli ve bu güveni de davranışlarınızla çocuğunuza kanıtlamalısınız. Çünkü çocuk için birincil ihtiyaç ona yaptığınız ebeveynliktir; ebeveynlerinin karı-koca ilişkisinin sürüp sürmemesi çocuğu ikincil olarak ilgilendirir. Dolayısıyla, “Karı koca ilişkimizi artık sürdürmek istemiyoruz ama anne babalığımızı aynı sevgiyle sonsuza kadar sürdüreceğiz, birbirimizle de insani ilişkimizi sonsuza kadar sürdüreceğiz” diyerek bir açıklama yapabilirsiniz çocuğa…
BÜYÜK SINAV! Aslında evet, çocuğa boşanma kararını açıklamak zordur, fakat açıkladıktan sonra ise, çocuğun dikkati daima anne babasının ona aynı şekilde anne babalık yapıp yapmadığına gelir, dayanır. İşte, bu dönem çok kritik… Koşulsuz sevginizi, uzmanlarca tanımlandığı üzere, “parçalanmış aile” olduğunuzda da çocuğunuza gösterebiliyor musunuz? Bu büyük bir sınavdır!
Öyle “Haydi, biz boşanıyoruz” oldu bittisiyle bitse, iyi… Buradan başka bir döngü başlar… Ebeveynliğinizin testten geçeceği başka gerçek bir döngü! Hazır mısınız?!.
Çocuk için anne-babasının boşanmasını daha kolay kabulleneceği ideal bir yaş yok! ÇOCUKLARA BOŞANMAYI ANLATMAK! AMA NASIL? Çocuklara boşanma kararını açıklamak anne baba için çok zordur. Fakat asıl zor olan, bir çocuğun bunu anlamasıdır! Uzman Psikolog Derya Gülterler, boşanma kararını çocuğa açıklarken dikkat edilmesi gereken noktalar konusunda aileleri uyarıyor.
Çocuklar için anne babalarının boşanacak olması üzüntü vericidir. Ancak bundan daha üzüntü verici olan, birbirilerine saygı ve sevgisi kalmamış, sürekli mutsuz, tartışma içerisinde ya da küs bir anne baba ile yaşamaktır. Böyle bir ailede, çocuklar işlerin yolunda gitmediğinin farkında oldukları için ne zaman ayrılık kararının geleceğini düşünür, her günü endişe içerisinde geçirebilirler. Dolayısıyla huzursuz ve mutsuz bir ailede, “Çocuklar için bir aradayız” düşüncesi hem kendinizi hem de çocuklarınızı kandırmaktır.
Boşanma kararını almış ebeveynlerin bu kararı çocuklarına hiç açıklamadan yolları ayırmaları ne kadar hatalıysa, karar kesinleşmeden boşanmanın ev içerisinde sürekli dillendirilmesi de hatadır. Ailedeki bütün bireyleri etkileyecek bu karar, hep birlikte ve kesinleştikten sonra konuşulmalıdır.
BOŞANMA ÇOCUKLARA NASIL ANLATILIR? Çocuk hangi yaşta olursa olsun bunları ona mutlaka anlatabilmelisiniz: • Ayrılma kararınızda çocuklarınızın hiçbir payı ve sorumluluğu olmadığını, bu kararı anne babasının verdiğini, • Sizlerin onun anne ve babası olmaya ömür boyu devam edeceğinizi ve onu çok sevdiğinizi, • Çocuğunuzun kiminle yaşamaya devam edeceğini ve ne sıklıkta diğer ebeveynle de görüşeceğini.
Çocuklara boşanmanın sebepleri söylenirken, çok uzun uzun açıklamalar yapmak kafalarının karışmasına sebep olabilir. Özellikle ergenlik öncesi dönemdeki çocuklara, anne ve babasının anlaşmazlıklar yaşayarak sık sık tartışabildiklerini bu sebeple ayrı evlerde yaşamaya karar verdiklerini anlatmanız yeterli olacaktır. Aldatmalar, alkol ya da madde problemleri, söylenen yalanların çocuklarla paylaşılması boşanma konuşması sırasında uygun değildir. Onlara zarar verebilecek konuları dillendirmemek yalan söylemeye dönüşmemelidir. Doğruları, en kısa haliyle ve kabaca anlatmak yararlı olacaktır.
ÇOCUKLA KONUŞMAYI KİM YAPMALI? Her ikiniz de kendinizi hazır hissettiğinizde, eşinizle bu konuşmayı birlikte yapmalısınız. Konuşma anında da sessiz kalmamanız, her ikinizin de konuşmaya dahil olması önemlidir. Acele etmeyin. Öfkelendiğinizi ya da ağlamak üzere olduğunuzu hissediyorsanız, yavaş yavaş ve kontrollü konuşmaya özen gösterin. Sizin konuşmayı yaptığınız sıradaki duygusal durumunuz, çocuğunuzun bu boşanmaya vereceği tepkiyi etkileyecektir. Çok üzgün ve ağlayarak konuşuyorsanız, çocuğunuz da aynı şekilde yanıt verecektir. Sizin tutarlı ve emin tavrınız çocuğunuzun bu kararı daha hızlı kabullenebilmesine yardım eder.
BİRBİRİNİZİ KÖTÜLEMEYİN! Hem sizin hem de yakınlarınızın, çocuğunuzun anne-babasını kötülememeye dikkat etmesi çok önemlidir. Anne ya da babasının kötü biri olduğunu bir çocuğa söylemek, dolaylı bir yolla ona “Sen kötüsün” demektir. Çocuk anne ve babasının bir parçası olduğunu bilir ve bir parçasının sevilmez, değersiz, kötü olduğunu hissetmek bir çocuğun ruhunda onarılması güç yaralar açar.
Çocuğu boşanma sürecinde bir taraf tutmaya zorlayan, diğer ebeveyne karşı olumsuz bir şekilde dolduran anne-babalar uzun vadede çocuklarına zarar verdikleri gibi, çocukları ile kendi yakınlıklarını da bozarlar. Çocuk anne-babasının kötü olduğunu söyleyen kişilerden zamanla uzaklaşır.
ÇOCUKLA KONUŞMAYI SONLANDIRIRKEN… Çocuğunuzun sadece anne ya da babasından değil, sevdiği diğer aile bireylerinden de kopmayacağını, onlarla görüşmeye devam edeceğini belirtmeyi de unutmayın. Onun nasıl hissettiğini, neler düşündüğünü sorun. Size sormak istediği şeyler varsa, yanıtlayabileceğinizi belirtin. Sizinle bu konuyu istediği zaman yeniden konuşabileceği konusunda onu rahatlatın.
Prof. Dr. Mücahit Öztürk (Psikiyatrist): “ÇOCUĞUN YAŞINA UYGUN AÇIKLAMA YAPMAK GEREK” “Çocuğa ayrılık kararını birlikte açıklayın, dememizin sebebi, çocuğa güven duygusu vermektir. “Biz senin arkandayız, biz seninle beraberiz’ mesajını vermektir. Sonuçta çocuğa, ‘Biz annelikten ya da babalıktan istifa etmiyoruz. Biz anne baba olarak varız, yanındayız, yalnız ayrı ayrı yaşayacağız, senin annen ve baban olmaya devam edeceğiz. Bizi her zaman görebilirsin, her zaman seninle birlikteyiz’ demek gerekir.
Öte yandan, boşanma kararı 0-5 yaş arasındaki çocuklara daha düz ve net kelimelerle ifade edilmelidir. Örneğin, bundan sonra baban başka bir evde kalacak, onun başka bir yerde evi olacak. Bundan böyle akşamları bizimle beraber olmayacak. Ama sen istediğin zaman onun evine gidebileceksin, istediğin zaman babanı görebileceksin” gibi net ve sonrasını da izah eden tarzda açıklama yapılmalıdır.”
AYRILMA KARARINI AÇIKLARKEN BUNLARA DİKKAT! -Mutlaka anne ve baba çocuğa birlikte açıklama yapmalı, eşler topu birbirine atmamalı… -Çocuk hangi yaşta olursa olsun, genel temanın anlaşmazlık üzerine kurulması gerekir. -Ayrılık nedeni ne olursa olsun, detaya, yani işin özeline girilmemelidir. -Ayrılığın özel nedenleri, çocuğun algılaması mümkün olmayan nedenler (aldatma vb. gibi) açıklanmamalıdır. -Çocuğa yaşına göre açıklama yapılmalıdır.
Pedagog Güzide Soyak: “ÇOCUK GÜVEN BAĞININ SÜRÜP SÜRMEDİĞİNE BAKAR” Sorumluluk sahibi yetişkinler olarak boşanma sürecinde çocuklarımızın ihtiyaçlarına, aramızdaki güven bağının korunmasına özen göstermek gerekir. Boşanma kararını açıklarken ebeveynler birlikte hareket etmelidir. Sakin ve kontrollü davranılmalı; içinde bulunulan durum ve bundan sonraki yaşam şekli açıklayıcı cümlelerle anlatılmalıdır. Çocukların konuşma sırasındaki soruları ya da itirazları bu süreçle ilgili bilgileri ve hissettikleri konusunda bilgi verecektir.
SÜRECİN UYUMLU ATLATILMASI İÇİN ÖNERİLER • Ayrılık kararınızı çocukların yaş dönemlerine uygun cümlelerle açıklayın. • Anne ve baba olarak sorumluluklarınızın değişmediğini her zaman onu seveceğinizi hissettirin. • Görüşme düzeninizin nasıl olacağına hep birlikte karar verin. Çocukların bu süreçteki taleplerini hassasiyetle karşılayın. • Çocuklar bazen evden ayrılan ebeveyn için kaygı duyarlar. Nerede yaşadığı, ne hissettiği ile ilgili soruları olabilir. Bunları dikkatle dinleyip tatmin edici cevaplar vermeye çalışın. • Anne ve baba olarak kendi aralarınızdaki sorunları çocukların önünde konuşmamaya özen gösterin. • Okul, sağlık sorunları vb. gibi konularda her iki ebeveyn olarak işbirliği yapın. • Çocuklar boşanma sırasında terk eden veya ihmal eden ebeveyni de özlerler. Mutsuzluk, içe kapanma, reddetme yoğun yaşanan duygulardır. Çocukların anne ya da babayla olan ilişkisini asla kesmeyin. Çünkü anne ve babalar birbirlerinin yerini tutamaz. • Babası tarafından ihmal edilen bir erkek çocuk kendisini şekillendirmeye yardımcı olacak modelini de kaybetmiş olur. Bir erkek veya gelecekte baba olmak ile ilgili bilgisi yeterince beslenemeyecek olabilir. Davranışlarını kontrol etmek, sorumluluklarını yerine getirmek konusunda isteksiz davranabilir. Karşı cinsle ilişki kurmak, sürdürmek ve sorunları çözmekte zorlanabilir. Zorlandıkları durumlarda mücadele etmekten kaçabilirler. Rol model olabilecek yakın aile bireyleri ile ilişkisini güçlendirmek olumlu etkileyebilir. • Kız çocuklar için ise diğer cinsiyetle ilişki oluşturmakta güçlükler yaşadıkları gözlemlenir. • Annelerin stresle baş edebilme becerileri boşanma sonrasında yaşanacak güçlüklerin çocuklara yansımasını azaltır.
Elbette doğal olan bir çocuğun anne babasıyla büyümesidir. Fakat hayat bu, işler her zaman doğallığıyla gitmeyebilir. Eşler arasındaki uyumsuzluk, kavga ve güç savaşları çocuğun duygusal, sosyal ve ruhsal gelişimine fayda yerine zarar veriyorsa; kısaca çocuğun bulunduğu aile ortamı mutlu ve rahat değilse, boşanma kararı bir çocuk için evladır. 
Çocuk için anne-babasının boşanmasını daha kolay kabulleneceği ideal bir yaş yok!
Pedagog Güzide Soyak:
