Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Yazı Boyutu:
Hülya Yıldırım

HAMİLELİK DÖNEMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER!


9 ay 10 gün süren hamilelik boyunca anne adayları kimi zaman gözle görülebilen kimi zaman yalnızca uzmanların fark edebildiği değişikler yaşıyor. Yaşanan bu değişimler ne zaman normal ne zaman risklidir, hamilelik boyunca dikkat edilmesi gerekenler nelerdir, gebelikte dönemlerine göre sıkça problemler ve öneriler konularını; İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. İsmail Çepni ile konuştuk. Anne adaylarında hangi belirtilerin tehlike sinyali olduğu hakkında Prof. Dr. Çepni’den çok önemli bilgiler aldım!

- Sağlıklı bir anne adayının, hamilelik döneminde mutlaka yapması gerekenler nelerdir?
Gebelik özellikleri yönünden üçer aylık üç ayrı döneme ayrılır; birinci üç ay: trimester (ilk 13 hafta); ikinci üç ay: trimester (14-27. haftalar arası) ve üçüncü 3 ay: trimester (27-40. haftalar arası).

Aslında gebelik planlanarak üstlenilmesi gerekli, yüce bir ödev. Bu açıdan gebeliğe en az üç aydan itibaren genel sağlık kontrolünden geçilmeli, sigara ve alkol tüketiminden kaçınılmalı, fazla kilolar verilmeli, kansızlık var ise ona göre tedavi alınarak yola çıkılmalıdır.

GEBELİĞİN TAKİBİ ÇOK ÖNEMLİ!
- Bu taktirde, hamilelik boyunca rutin gebelik takibi şart!
Kesinlikle, her anne adayının, hamileliği boyunca düzenli olarak kontrollere devam etmesi büyük önem taşıyor. Bu izlemenin gebeliğin başından sonuna kadar aynı hekim tarafından yapılmasında yarar var. Düzenli gebelik muayeneleri ile anne ve bebeğin sorunları çözülür. Anne adayının sadece kan grubu, tansiyonu ve kilosunun belirlenmesi ile bile birçok sorun önceden belirlenerek önlem alınabilir.

- Hamilelerin en çok merak ettiği, hamilelikte ne kadar kilo almak gerektiği… Bu konuda öneriniz nedir?
Gebelik sırasında toplam 11-14 kg alınması normal olsa da, bunun yalnızca çok küçük bir kısmı ilk üç ayda gerçekleşir (ortalama 1 kg).

Zayıf bayanlar biraz daha fazla kilo alabilirken, kilolu bayanların biraz daha az kilo almaları önerilir. Yeterli ve dengeli beslenilmeli, hamur işi ve tatlılar çok tüketilmemeli, süt, yoğurt, peynir, et, tavuk, yumurta, balık tüketimine özen gösterilmelidir. Liften zengin beslenme ve bol sıvı tüketimi de çok önemlidir.

İLK ÜÇ AYDAKİ FİZİKSEL DEĞİŞİKLİKLER
• Yorgunluk, halsizlik
• Bulantı ve kusmalar
• İdrara sık çıkma
• Göğüs hassasiyeti
• Baş ağrısı ve kendini iyi hissetmeme
• Hafif kilo artışı
• Nokta şeklinde kanama (lekelenme).
• Kasık ağrısı
• Uykuya eğilim, psikolojik huy değişiklikleri

İlk üç aylık dönem vücudumuzda önemli değişikliklerin olduğu ve gebeliğe adaptasyonun gerçekleştiği bir dönemdir.


- İlk 3 ayda genellikle bulantılardan şikayet ediliyor. Neler önerirsiniz?
Gün içinde daha sık ve küçük öğünler şeklinde yenmesi bulantıları azaltır. Yemekler sırasında az sıvı almak da iyileşmeye yardımcı olur. Beslenme diyeti olarak katı, kuru, yağsız ve tuzlu gıdalara yönelmek doğru olur. Eğer tatlı veya meyve yendiğinde bulantı olmuyorsa bunlar da yenebilir.

Yataktan kalkıldığında bulantı çoksa, yataktan çıkmadan önce demli olmayan bir çay içilebilir. Yatağın başında galeta, tuzlu kraker gibi kuru şeyler bulundurulmalıdır. Sabahları yataktan ani bir şekilde kalkılmaması da önemli. Gebeliğin erken döneminde sık görülen yorgunluk da bulantıyı şiddetlendirebilir. Hoş olmayan koku ve yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Özellikle mutfak kokularından ve ağır parfümlerden uzak durmak gerekir.
Tüm önlemlere rağmen bulantı geçmiyorsa doktora başvurulmalıdır. İlaç tedavisi veya hastaneye bir süre için yatış gerekebilir.

100 ANNEDEN 5-10’U ŞİDDETLİ KUSMADAN MUSDARİP!
- Peki, hamilelikte kusma normal midir, ne zaman bir soruna işaret eder?
Ağızdan beslenemeyecek kadar şiddetli kusma ve yemek yiyememe durumu özellikle gebeliğin ilk 10-12 haftasına kadar görülebilen bir durum. Her 100 anne adayından 50 ile 70'inin az ya da çok bulantı ve kusma sorunu yaşadığı biliniyor. Her 100 anne adayından 5-10'unda ise bulantı ve kusmalar hastaneye yatacak ve besin maddelerinin damardan verilmesini gerektirecek kadar şiddetli olabiliyor. Gebelerin idrar tahlilinde aseton ya da keton pozitif olarak bulunursa, anne adayının hastane ortamında damardan beslenmesi gerekiyor. Bulantı ve kusma yakınmaları sabahın erken saatlerinde daha şiddetli görülüyor. Bu duruma tıp dilinde “Emesis Gravidarum” deniyor. Diğer bulantı ve kusma nedenleri arasında besin zehirlenmesi, enfeksiyonlar ve mide-bağırsak sistem hastalıkları geliyor. Kısaca, kusma deyip geçmemek gerekiyor.

BAŞ AĞRISI MASUM OLMAYABİLİR!
- Peki, sık sık baş ağrısı ve halsizlik çekmek normal mi?
Gebeliğin erken döneminde görülen baş ağrıları sık görülür ve gebelik sırasında görülen dolaşım değişiklikleri sonucu olabilir. Fakat, gebeliğin 6. ayından sonra gelişen baş ağrıları ise ilk aylardakiler gibi masum olmayabilir. Bu dönemlerdeki baş ağrılarında öncelikle tansiyonun ölçülerek kontrol edilmesi önerilir. Çünkü “gebeliğe bağlı hipertansiyon” ve “preeklampsi (gebelik zehirlenmesi)” bu dönemlerde anne ve bebek sağlığını tehdit eden baş ağrısı nedenleridir. Stres, yorgunluk ve açlık da kendini iyi hissetmeme ve bayılmaların (senkop nöbetlerinin) nedeni olabilir.

- Lekelenme tarzında kanamalar ne zaman riskli?
Gebeliğin tüm dönemleri içinde görülebilen kanama şikayetleri önemlidir. İlk üç aydaki hafif kanamalar genel olarak düşük tehditine bağlı ve de yüzde 90 oranında dinlenme ile kendiliğinden geçen şikayetler olsa da doktora başvurmak gerekir. Kanamanın olması, gebelikteki bir problemin sonucu olabilir. Ayrıca bu durum yalnız bebeğin değil, annenin sağlığı için de riskli durumlar yaratabilir.

BUNLARA DİKKAT!
- En çok merak edilen konulardan biri de Toxoplazma riski. Hamile eğer bağışık değilse, bu virüsten korunmak için ne yapmalı?
Toxoplazma iyi pişmemiş et ya da iyi yıkanmamış sebze ve meyvelerden; kedi ve köpeklerin tüylerinden bulaşabileceği gibi toprakta da yaşayabilir. O yüzden hastalarımıza ellerini yıkamadan, temiz olduğuna emin olmadan bir şeyler yememelerini, et yemeden önce iyice pişmiş olmasına özen göstermelerini öneririz. Biz Toxoplazma testiyle, Toxoplasma'nın immünglobulin M ve immünglobulin G'sini kontrol ederiz. Toxoplasma'nın Ig M'si ve Ig G'si negatifse 5.ay civarında bir daha kontrol etmek gerekir.

İKİNCİ ÜÇ AYDAKİ FİZİKSEL DEĞİŞİKLİKLER
• Ağrı ve yanmalar
• Cilt değişiklikleri (gebelik lekelenmeleri, cilt döküntüleri, sivilcelenmeler)
• Kabızlık
• Anemi (kansızlık)
• Bacak krampları
• Kilo artışı
• Vajinal akıntı ve enfeksiyonlar
• Aşermeler

İkinci üç aylık dönem gebeliğin 13. haftası ile 27. haftası arasındaki dönemdir.


KASIK AĞRILARI ERKEN DOĞUM BAŞLANGICI OLABİLİR!
- Özellikle ikinci üç ayda sık görülen kasık ağrıları için neler söyleyebilirsiniz?
İkinci dönemdeki alt karın bölgesindeki ağrıların nedeni, genişleyen rahmin kaslarının ve rahmin çevresindeki asıcı bağ dokusunun gerilmesidir. Yine de her şekilde ağrı olduğunda apandisit, safra kesesi sorunu ya da idrar yolu iltihabı olabileceğinden hekiminize başvurmak gerekir. Çünkü bu ağrıların nedeni (erken gebelik haftalarında) dış gebelik, düşük tehlikesi ve ileri gebelik haftalarında erken doğumun başlangıcı,  olabilir. Kasık ağrısı şiddetli ise, oturma veya yatma veya sıcak bir duş şikayeti bir ölçüde azaltabilir.

ANNEDE KANSIZLIK OLMASIN!
- Kansızlık şikayeti olsa da olmasa da hamilelikte demir almak gerekir mi?

Bebeğin gebelik sırasında artan ihtiyaçları vücutta demir gereksinimini fazlalaştırır. Gebelik öncesinde günlük demir ihtiyacınız 15 mg. kadarken gebelikte bunun 2 katına gerek vardır. Genel olarak besinlerle alınan demir yeterli gelmeyeceğinden dolayı ilave demir haplarına gerek vardır.

Gebe kadınlarda anemi (kansızlık); yorgunluk, güçsüzlük, çarpıntı, üşüme, nefes darlığı, baş dönmesi ve vücut direncinin azalması gibi sıkıntılara yol açabilir.
Aneminin tek tedavisi ise demir almaktır. Bu yüzden gebeliğin 16-18. haftasından itibaren her gebe ilave olarak demir almalıdır.

Ayrıca demirden zengin gıdaların tüketilmesinde fayda vardır. Kuru baklagiller, karaciğer, dalak, yürek, kırmızı etler, pekmez, yumurta gibi gıdalar demir açısından zengindir.

ÜÇÜNCÜ ÜÇ AYDA GÖRÜLEN FİZİKSEL DEĞİŞİKLİKLER
• Halsizlik, yorgunluk
• Çarpıntı
• Nefes darlığı
• Psikolojik problemler, gerginlik
• Karın, sırt, bel, kasık ağrıları
• Mide ekşime ve yanmaları
• Bacak krampları
• Uykusuzluk
• Sık idrara çıkma ve idrar kaçırma problemleri
• El ve ayak parmak uçlarında uyuşmalar
• Varisler
• Bacaklardaki ödemler

Son üç ay, şikayetlerin yeniden alevlendiği 27 ile 40. gebelik haftaları arasındaki dönemdir. Gebelik şikayetlerinin artması yanında, bebekle ilgili risklerin de en fazla olduğu dönemdir.


- Özellikle son üç ayda bacaklardaki şişlikler artıyor. Bu durum ne zaman risk oluşturur?
Büyüyen rahmin bacaklardan dönen kan üzerine bası yapması sonucunda gebeliğin özellikle son dönemlerinde görülen ödemler genelde ciddi bir sorun oluşturmaz.  Son dönem ödemlerini azaltmak için ise uzun süreli hareketsiz bir şekilde ayakta kalmamak, tuz tüketiminde aşırıya kaçmamak, yemekleri normal tuzunda yapmak ve dinlenirken ayakların altına bir yastık konup yükseltilmesi önerilir.

Ödemlere el ve yüzlerdeki şişliklerin de eklenmesi ise preeklampsinin (gebelik zehirlenmesi) bir işareti olabilir. Bu durumda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İŞLER YOLUNDA MI?
- Bebek günde kaç defa hareket ediyorsa işler yolunda demektir?
Anne adayları ilk gebeliklerinde 20. haftada, daha sonraki gebeliklerinde ise 18-19. haftalarda bebeklerinin hareketlerini hissetmeye başlıyor. Bebeğin bir günde ayrı zamanlarda 20 defa ve fazla hareket etmesi iyi olduğunun işaretidir. Yine bir günde ayrı zamanlarda 10 defadan fazla hareket etmesi yeterlidir. Bebeğin günde 10 defadan daha az hareket etmesi, sıkıntıda olmasına (Fetal distress) işaret edebilir. Hareketlerin uzun süre hissedilememesinde bebek ölümü dahi akla gelir. Bunun dışında bebeğin uyku hali, plasentanın ön tarafta yerleşmiş olması da “masum hareketsizlik nedenleri” arasında sayılabilir.

ANNE ADAYLARININ SIK SORDUĞU SORULARA CEVAPLAR:
- Saçlarımı boyatabilir miyim?
Saç boyalarının bebekte anomaliye yol açtığına dair elimizde hiçbir bilgi yoktur. Bu nedenle hamilelik süresince saç boyatılmasında bir sakınca görmüyoruz. Ancak bazı bayanların bu konuda tedirgin olduklarını bildiğimiz için, boyama yapılacaksa organik boyaların kullanılmasını doğal olana en yakın olduğu için öneriyoruz.  

- Güvenlik kapılarından geçebilir miyim?
Özellikle havaalanları ve alışveriş merkezlerinde yer alan güvenlik kapılarından geçmek hamile kadınlar üzerinde herhangi bir yan etkiye neden olmaz. Geçilen süre çok kısadır ve yan etkisi yoktur.

- Spor yapabilir miyim?
Gebelik süresince hareket anne adayını doğuma hazırlayacak en güzel eylemlerden biridir. Böylece kaslar ve eklemler esnekliğini koruyarak hem doğumu hem de doğum sonrasını rahat geçirmeyi sağlayacaktır. Hamilelik döneminde yürümek son derece yararlıdır. Özellikle yemek sonrası yapılacak yürüyüşler sindirimi kolaylaştıracak ve kilo almayı bir ölçüde engelleyecektir. Yüzme ise bu dönemde yapılabilecek en güzel eksersizdir. Bütün kasların hareket ediyor olması ve suyun kaldırma etkisiyle hareket olanağının artması hamile bayan üzerinde olumlu etki yapacaktır. Deniz suyu en idealidir, ancak düzenli bakılan ve denetlenen yüzme havuzları da son derece yararlıdır. Havuzlar düzenli kontrol ediliyor ve klorlanıyorsa hamile bir bayanın buradan mikrop kapma olasılığı çok düşüktür.

- İlaç kullanabilir miyim?
Hamileliğin özellikle ilk 3 ayında ilaç kullanımı çok önemli bir konudur ve mutlaka doktora danışılmalıdır. Bu dönemde bazı ilaçların kullanımı anomalilere ya da düşüğe kadar götürebilecek ciddi sonuçlara yol açabilir. İlacın etkileri risklerinden daha fazlaysa ilaç kullanımı uygun olabilir.

- Radyolojik tetkik yaptırabilir miyim?
Radyolojik inceleme için kullanılan X ışınları gebeliğin ilk döneminde anomali ve ilerleyen dönemde kanserojen etki yapabilir. Ancak bu etkinin oluşması için yüksek dozda X ışını alınması gerekmektedir. Bu nedenle basit radyolojik tetkiklerden korkulmamalıdır. Bebek için zararlı doz yaklaşık 500 adet akciğer grafisinin oluşturduğu dozdur, yani ancak çok yüksek dozlar bebeğe Zaralıdır. Bu nedenle gerekiyorsa hamilelik döneminde karnı koruyarak   film çekilebilir.

- Diş çekimi, dolgu yapılabilir mi?
Diş sağlığı hamilelikte çok önemlidir. Diş çürükleri erken doğumu tetikleyebileceği için mutlaka hamilelik döneminde tedavi edilmelidir. Çürük tedavisi sırasında yapılacak iğne ya da röntgen çekimi bebek üzerine olumsuz bir etki yaratmaz. Diş çekilmesi gerekirse kullanılacak yerel ağrı kesici injeksiyonun bir yan etkisi yoktur. Bu nedenle hamilelik döneminde mutlaka ağız/diş sağlığına dikkat edilmeli en az 2 kez dişler fırçalanmalı ve düzenli kontroller yaptırılmalıdır.

- Araba kullanabilir miyim?
Hamile hanımların son aylara kadar araba kullanmalarında bir sakınca yoktur. Ancak mutlaka emniyet kemeri takılmış olmalı ve kemer karnın üzerinden geçmelidir. Araba kullanmaktaki en büyük sıkıntı ülkemizde trafik kurallara uymayan sürücülerin trafikte yarattığı risklerdir. Bu nedenle gebeliğin son dönemlerinde çok gerekmedikçe araba kullanmamayı öneriyoruz. Olası bir çarpışma nadir de olsa erken doğumu tetikleyebilir, kanamaya yol açabilir.

- Epilasyon yaptırabilir miyim?
Hamilelik döneminde kıllanmada bir miktar artış olması normaldir. Doğumla beraber bunlar dökülecek ve eski duruma geri dönülecektir. Aşırı kıllanmadan rahatsız olan bayanlar bu dönemde epilasyon yaptırabilirler bir sorun yoktur. Ancak maalesef çabalarının bir kısmı doğal olarak artan kıllanma nedeniyle boşa gidecektir

- Cinsel hayat devam edebilir mi?
Hamilelik süresince kanama olmadığı sürece son aylara kadar cinsel ilişki de bir sorun yoktur. Ancak özellikle hamileliğin ilk 3 ayında kanama mevcutsa ilişki aşırı kanamayı tetikleyebilir, sakınılmalıdır. Hamilede kanama yoksa en rahat edebileceği pozisyonda cinsel ilişkiye girilmesinde bir sorun yoktur.

- Karında çatlak oluşmaması amacıyla neler yapmalıyım?
Hamilelikte gerilmeye bağlı olarak cilt altında çatlamalar meydana gelebilir. Özelikle beyaz tenli ve sarışın bayanlarda çatlak oluşma riski daha yüksektir. Çatlak oluşumunda en önemli etken genetik özelliklerdir. Çatlak oluşumuna eğilimli bayanlarda maalesef ne kullanılırsa kullanılsın önlemek mümkün olmamaktadır. Ancak hamileliğin 20. haftasından itibaren nemlendirici kremleri kullanmak çatlak önlemede yararlı olabilir. Yaygın kullanılmakta olan kremler arasında etki açısından fark olmadığı düşünülmektedir.  

- Neleri yememeliyim?
Yaşamın her döneminde olduğu gibi hamilelikte de asıl olan dengeli ve sağlıklı beslenmedir. Günde yaklaşık 1800 kalori içeren dengeli bir diyet yeterlidir. Bu dönemde protein alımı önem taşıdığından süt, peynir ve yumurta tüketilmesi önemlidir. Hayvansal yağlar yerine bitkisel yağların kullanımı esas alınmalıdır. Ortalama hamilelik döneminde 10-12 kg alınması hedeflenmelidir. Yağlı ve şekerli gıdaların aşırı alınması kilo artışına neden olabilir. Doğumdan sonrada alınan kiloların verilmesi zorlaşacaktır. Ayrıca aşırı kilo normal doğumu zorlaştıracaktır.

- Nasıl yatmalıyım?
Hamileliğin ilk aylarında yatış pozisyonunun önemi yoktur, nasıl rahat hissediliyorsa o şekilde yatılabilir. İlerleyen dönemlerde bebek büyüdüğünde yüzükoyun yatmak mümkün olamayacağı için en ideali yan yatmaktır. Sol ya da sağ yan yatılması arasında çok ciddi fark yoktur.


DİĞER YAZILAR
- HER ÇOCUK YALANSIZ BÜYÜMEYİ HAK EDER!
- ANNE DUYGUDUR!..
- HAYIR DEMEYİ BİLİYOR MUSUNUZ?
- KEK YAPAR GİBİ ÇOCUK YAPAMAZSIN!
- MAHREMİYETE SAYGI!
- ÇOCUKLAR ÖLMESİN!
- ÇOCUĞUNUZDAN VAZGEÇMEYİN!
- ANNE BABAYI PAYLAŞMAK!
- SÜT DİŞİ, DEYİP GEÇMEYİN!
- Sadece 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'n değil... HER GÜNÜN KUTLU OLSUN KADIN!..
Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE - Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılamaz.