ÇOCUKLARIMIZI BİZ OBEZ YAPIYORUZ!

Ülkemizde orta yaş ve üstünün yarısı obez! Hızla daha çok daha çok şişmanlıyoruz. Tabii, biz şişmanlarken çevremizdekileri de şişmanlatıyoruz. Büyük şehirlerde her 3-4 çocuktan 1’i obez! Üstelik, biz Türk anneleri toplu çocuk seviyoruz. Normal boy ve kilodaki çocuklar bize sıska geliyor. Ya da şişman çocukların hep şişman kalacağına en başta biz inanıyoruz. Genetik deyip, geçiyoruz, “Anne baba da şişman ne olacak ki” diyoruz. Diyoruz da, obezitenin tam da genlerimizle yaşam biçimimiz arasındaki uyuşmazlıktan kaynaklanan bir hastalık olduğunu düşünmüyoruz. Yaşam biçimlerimizi ailece değiştirmek aklımıza gelmiyor, gelse de gerçekleştirmek zor geliyor. Çocuğa “Yeme-içme, zaten şişmansın” demek daha kolay. Oysa, evde biri şişmansa genellikle diğerleri de şişman oluyor. Eee çünkü yenilen yemekler aynı, alışkanlıklar benzer… Demek ki, bir yerlerde yanlış yapılıyor! Çocuğa sebze ye deyip, karşısında kekler börekler götüren aileler biliyorum.

Daha bebekken anne sütü yerine 6. aydan önce marifetmiş gibi ek gıda ya da mama veren biziz! Çocukları parka bahçeye götürmek yerine TV karşısına koyan biziz! Ellerine bilgisayar, nintendo, cep telefonu veren de biziz! Çocuğa yürüyüş yapma alışkanlığı kazandırmayan, onu sosyal-bedensel faaliyetlere daha okul öncesi dönemden itibaren yönlendirmeyen de biziz! Ülkemizde 0-3 yaşındaki çocukların yarısı fast food tüketiyor! Ve yine ülkemizde okul öncesi çocukların yarısı sadece haftada 1 kez dışarı çıkıyor, o da market alışverişi için!

Sonra, okullarda beden eğitimi dersleri 2 saatten 1 saate indi. Oysa, madem tehlike çanları çalıyor. Toplumun yarısı obez! Ve obeziteye bağlı hastalıklardan ölümler had safhada! Beden eğtimi dersleri her gün 1 saat olmalı! Beden eğitimi, en az matemetik dersi kadar elzemdir! Beden eğitimi dersinde çocukları sınıfa tıkıp başka dersler yaptırılabiliyor; yazık bu çocuklara… Üstelik, obez çocukların akademik başarısı diğer çocuklara oranla daha düşük ve iş bulma ihtimalleri de diğer çocuklara göre daha az!

Ve okul kantinleri! Bu ne böyle; gazlı içecek, cips, şeker satan okul kantini mi olur? Sıkma meyve suyu, kuru yemiş, peynirli-sebzeli sandöviçler yapıp satmak çok mu zor? 5 dakikalık tenefüslerde o okul kantinlerinin önündeki sırayı bir görseniz, kimbilir, dünyanın en harika yiyeceği sunulmuş sanırsınız. Sonra, kantinde abur cubur yiyen çocuk, öğlen yemeğini ya da beslenme çantasındaki sağlıklı öğününü tüketmiyor işte!

Tabii, bir de biz annelerin evde yemek pişirme alışkanlıklarını gözden geçirmesi şart…  Geçen günlerde tanıştığım 2 çocuk doktoru da beni uyardı, “Aman ha çocuğunuza kabuğunu soymadığınız sebzeyi meyveyi yedirmeyin” diye! Neden? Çünkü, çok yüksek oranlarda ilaç atılıyor artık tarlalara… Ya organik ürünler ya da “iyi tarım” etiketli ürünler kullanın, dediler bu iki uzman. Buyurun bir de buradan yakın…

Karamsar bir yazı oldu biliyorum ama, yaşam şeklimizi topluca değiştirmezsek, “Çocukluk çağı kanserleri arttı, çocuklarda bile şeker hastalığı görülüyor” diye daha çok dövünürüz. Yoksa, her ilkbahar rejime girip her kış kilo almayı normal saymak marifet değil, çocuklara önce biz doğru birer örnek olmalıyız. Onlara bedenlerinin değerli olduğunu, bedenlerine giren her şeyin kalitesini sorgulamalarını öğretmeliyiz. Ve sağlıklı şeylerden de keyif alınabileceğini… Ve tabii her şeyde olduğu gibi dengeyi… Her şeyden yesin çocuk, ama dengeli ve ölçülü olmayı daha bebekken bizden öğrenebilir. 

Erkek çocuklarda ergenliği geciktiriyor, kız çocuklarda ise ergenliği erkene alıyor!
OBEZİTE, ÇOCUKLARIN DA DERDİ!

Araştırmalara gore, ülkemizde çocuk ve adolesanlarda obezite oranı  yüzde 15-25 oranında. Anne veya babadan birinin obez olması halinde çocukta yüzde 40, her iki evebeynin de obez olması halinde ise yüzde 80 oranında obezite görülüyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz çocuklarda obezite ile ilgili merak edilen sorulara cevap verdi.

- Obezite son yıllarda çocuklarda bile neden artış gösterdi?
Obezite, alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda vücut yağ oranının artmasıyla ortaya çıkıyor Kısaca, vücut yağ oranının artması demek olan obezite, çocukluk çağı obezitesinin artmasında genetik nedenler yanında,  yaşam tarzı değişiklikleri, çevresel faktörler bu artıştan sorumlu. Teknolojinin gelişmesiyle  uzaktan kumandalı cihazların kullanımındaki artış, asansör kullanımı, şehir hayatı, servis kullanımı, yarışmaya dayalı sınav sistemi, dersane-okul temposunun yoğunluğu gibi bir çok neden var. Yeme düzeninde değişiklikler, hızlı tüketilen yüksek kalorili yiyeceklere ilginin fazla olması, ayaküstü atıştırmanın artması, çalışan annelerin hazır yiyeceklerle çocuklarını beslemesi gibi nedenlerle obezite arttı.

- Çocuklarda ve gençlerde obeziteyi tetikleyen hastalıklar da var mı?
Tabii. Obezite çok küçük bir grupta tiroid bezi tembelliği, insülin direnci, böbrek üstü bezi hormonu olan kortizol fazlalığı gibi hormonal nedenlere ve nadiren  iştah merkeziyle ilgili genetik bozukluklara bağlı ortaya çıkabiliyor.

- Obezitede genetiğin rolü nedir?
Genetik faktörleri de göz ardı etmemek gerekiyor, anne ve babası obez olan ailelerin çocuklarının da obez olması, obezitenin gelişmesinde genetiğin de  rolü olduğunu gösteriyor. Eğer anne ve baba obezse çocuk yüzde 40 olasılıkla obez, her iki ebeveynin de obez olması halinde yüzde 80 olasılıkla obez oluyor. Evlat edinilen çocukların kilolarının biyolojik anne ve babalarına benzediği raporlanmış. Doğum öncesine ait durumlar, örneğin iri ya da  düşük doğum tartılı olmak, diyabetik anne bebeği olmak gibi nedenler de obezite de etkili rol oynuyor. Dolayısıyla, genetik durum göz önüne alınarak önlemler alınmalı.

- Obezitenin çocuklarda yarattığı sorunlar neler?
Obezite başlı başına çocuğun psiko-sosyal durumunu etkileyen bir sorun. Görünümü açısından ve performans gerektiren toplu faaliyetlere uyum sorunu açısından çocukta sosyal izolasyona sebep olabiliyor. Bu yüzden arkadaşları tarafından dışlanabiliyor. Dışlanan çocuk da sosyalleşmekten iyice çekiniyor ve daha da hareketsiz bir yaşama sürükleniyor. Ayrıca, obezitenin devam etmesi durumunda ortaya çıkabilecek bazı sağlık sorunları var; bunların başında tip 2 diyabet, hipertansiyon, hiperlipidemi (kan yağlarında yükseklik), uyku apneleri, ortopedik problemler, insülin direnci geliyor. Kızlarda vücut yağlanmasının artışı leptin hormonunun artışına, dolayısyla ergenliğin tetiklenmesine neden oluyor. Obezite erkeklerde ergenlik geciktirebilirken, kızlarda ise erken ergenliği tetikliyor; kızlarda 8 yaşından önce meme gelişimi başlıyor, 10 yaşından önce adet görülüyor.

- Çocuklarda obezitenin tedavisi nasıl yapılmalı?
Çocukluk çağı obezitesinde belli özel durumlar dışında ilaç tedavisi kullanılmıyor. Sadece yaşam tarzı değişikliği öneriyoruz. Grup sporlarını önermiyoruz. Kondisyonu düşük olan obez çocuğun yüksek volümlü egzersiz yapması zaten zor. Dolayısıyla önce genel yaşam içindeki hareketliliği artırmak, asansör kullanımını engellemek, toplu taşımayı daha az kullanmak, televizyon-bilgisayar başında daha az oturmak ve hatta iki saatten aza indirmek gibi genel yaşam içindeki hareketi artırmak gerekiyor. Hoşlandığı bir spora da çocuğu yönlendirmek gerekiyor. Bunlar, ip atlama, yürüyüş, yüzme, aerobik, dans, bisiklete binmek gibi basit egzersiz türleri olabilir.

- Obez çocuklara diyet yaptırılmalı mı?
Çocukların yanında çok fazla diyet sözünü kullanmamak lazım. “Sağlıklı beslenme biçimi” diye konuşmalıyız, önerilerimizi de bu yönde yapmalıyız. Şok diyetleri çocuklarda asla kullanmamak gerekiyor. Yüksek kalori ve yağ içeren besinleri kısıtlayarak, sebze, meyve, baklagilin yeteri kadar bulunduğu protein, yağ ve karbonhidratın dengeli olduğu bir beslenme biçimini benimsetmek gerekiyor. Beslenme biçimi çocuğun büyümesini engellemeyecek biçimde günlük yeterli kalorinin alınabildiği, ara ve ana öğünlerden oluşmalı. Ailenin marketlerden alınan meyve suyu, gazlı içecek, çikolata, gofret, cips gibi kolay tüketilen yiyecekleri evde bulundurmaması, okul yemekleri ve kantinlerde satılan ürünlerin de bu bilinçle tüketilmesi şart. Aile, psikolojik olarak çocuğunu desteklemeli yeme biçimi ve genel hareketlilik ve spor konusunda benzer davranış biçimi ile çocuğuna örnek olmalı.