DUYGU ASENA'NIN ADI YOK!

Dünyanın en eski insan hakları organizasyonu, yazar, şair ve edebiyatçılar tarafından kurulmuş uluslararası PEN örgütünün Türkiye kolu, ölümünün ardından, isabetli bir kararla vermiş olduğu Duygu Asena Ödülü�nü talihsiz bir kararla kaldırdı. Geçen yıl ilk kez İpek Çalışlar�a verildikten sonra, bu yıl ödülün kaldırılışı sadece merhum feminist gazeteci yazar adına değil, tüm kadın hareketi savunucuları ve edebiyat dünyası adına da oldukça üzücü.

Duygu Asena Ödülü�nün kaldırılma kararı ilk olarak Milliyet gazetesine haber oldu, ardından edebiyatçılar ve kadın örgütleri bu talihsiz karara tepki gösterdi. İlki 19 Nisan 2007'de İpek Çalışlar'a verilen Duygu Asena Ödülü, Uluslararası PEN Türkiye Merkezi'nin Mayıs 2007'de göreve gelen Tarık Günersel başkanlığındaki yeni yönetim kurulunun kararıyla kaldırıldı. Günersel, ödülü kaldırma gerekçesi olarak "Doğan Kitap'ın da Asena adına bir ödül vermesini ve kendilerinin önceliği kurucuları Halide Edip'e tanımalarını" gösterdi.

Ödülün başlatılma ve bitirilme süreci şöyle gelişti: Uluslararası PEN Türkiye Merkezi'nin önceki dönem başkanı Vecdi Sayar, 30 Temmuz 2006'da kaybettiğimiz gazeteci yazar Duygu Asena'nın ölümünün ardından, PEN adına yaptığı açıklamada "kadının insan hakları ve kadın-erkek eşitliği" temalarında özgün çalışmalara imza atan bir yazar, yayımcı ya da medya mensubuna verilmek üzere, "Duygu Asena Ödülü" düzenlediklerini belirtti.

Duygu Asena'nın kız kardeşi İnci Asena, Nobel Ödüllü yazar Orhan Pamuk, Prof. Nazan Aksoy, gazeteci-yazar Emel Armutçu, Prof. Dr. Fatmagül Berktay, Prof. Dr. Oya Köymen, Prof. Dr. Şirin Tekeli, yazar Serpil Gülgün ve PEN Türkiye Merkezi Başkanı Vecdi Sayar'dan oluşan ödül jürisi, Duygu Asena Ödülü'nün ilkine "Latife Hanım" adlı kitabıyla İpek Çalışlar'ı değer gördü.

AÇIKLAMA BİLE YAPILMADI
Çalışlar'a ödülün verilmesinin ardından 6 Mayıs 2007'de toplanan Uluslarası PEN Türkiye Merkezi'nin genel kurulunda yapılan oylama sonucu başkanlığa Tarık Günersel getirildi. Yönetim değişikliğinden sonra Günersel'i telefonla arayan İnci Asena, ödülün kaldırıldığını bu konuşma sırasında öğrendiğini söyleyerek şu açıklamayı yaptı:

"Başarı dileklerimi sunmak ve ödülün teknik ayrıntılarını konuşmak için telefon ettiğimde Tarık Günersel, Duygu Asena Ödülü'nü kaldırdıklarını söyledi. Ne bir gerekçe gösterildi, ne kardeşi olarak bana, ne de ilgili öteki kişilere ve kamuya bir açıklama yapıldı." Bugüne kadar herhangi bir gelişme olmaması üzerine PEN üyeliğinden istifa etme kararı aldığını, bunu Uluslararası PEN'in Genel Merkezi'yle de paylaştığını söyleyen Asena şöyle devam eti: "PEN Türkiye Merkezi'ne önceki gün bir e-mail atıp bu anlaşılamaz ve açıklanamaz davranışlarıyla gösterdikleri hem kurumsal hem insani duyarsızlık karşısında, adımın kendileriyle aynı çatı altında anılmasını istemediğim için istifa ettiğimi bildirdim."

YERİNE, DEDE KORKUT ÖDÜLÜ
PEN Türkiye Merkezi İç Genel Sekreteri Sabri Kuşkonmaz ise, yeni yönetim değişikliğiyle birlikte bu kararın alındığını, bunun yanında Duygu Asena�dan bağımsız başka kararların da alındığını belirtti. Kuşkonmaz, �Salt Duygu Asena ödülüyle ilgili değil, ödüller konusunda da geçmişten günümüzü uygulamalarda pek çok aksaklıklar, eksiklikler olduğunu gördük. Örneğin, Onat Kutlar Ödülü gibi bir ödül varken, bu ödülün ortadan kayboluverdiğini gördük. Bu alanda bir eksiklik aksaklık saptamasında bulunduk, bunu düzeltme yoluna gittik. Yoksa bir ödülü kaldırıp onun yerine başka bir şey koymak gibi bir yaklaşımımız söz konusu değil� dedi. Kuşkonmaz, Asena�nın kardeşi İnci Asena�nın, ödülün kaldırılmasının düşmanca bir tavır olduğunu iddia etmesi üzerine, sorunun kişisel olmadığını söyleyerek, �Sorun PEN�in daha kapsayıcı, daha geniş bir yaklaşımı olması. Tarihsel bağlamda sorunu ele alması. Örneğin, şiir alanında Yunus Emre gibi bir ödül düşünüyoruz. Öykü alanında da Dede Korkut Öyküsü adı altında öykü ödülleri vereceğiz� diye konuştu.

NE DEDİLER?

İPEK ÇALIŞLAR
(Duygu Asena Ödüllü Yazar)
Zaten son derece sınırlı kadın yazar adına konulmuş ödül var. Duygu�nun çok erken aramızdan ayrılması nedeniyle yarattığı büyük bir boşluk da var. Duygu özgürlükçü bir kalemdi ve hepimiz adına mücadele ediyordu. Duygu�nun bıraktığı boşluğun doldurulması açısından bu ödülün önemli olduğunu düşünmüştüm. Böyle bir ödülü aldığım için kendi açımdan da onur duydum. PEN üyesiyim ama tabi ki PEN�in bu yaptığını kabul etmiyorum ve tanımıyorum. Son derece incitici, kırıcı bir şey.

AMARGİ KADIN KOOPERATİFİ
İlki �Latife Hanım� romanıyla İpek Çalışlar�a verilen bu ödül, Duygu Asena�nın temsil ettiği değerlerin sahiplenildiğini göstermesi bakımından çok önemliydi. Ancak bu ödül PEN Yönetimi tarafından kaldırıldı! Soruyoruz: Bu temada bir ödül vermenin gereği mi ortadan kalkmıştır? PEN Yönetim Kurulu Başkanı Tarık Günersel�in Milliyet gazetesine verdiği demeçte ortaya koyduğu gerekçeleri inandırıcı bulmuyoruz. Halide Edip Adıvar Roman ödülünün varlığı, Duygu Asena için konulmuş bir ödülün gerekçesini ortadan kaldırmaz. Bir ödül organizasyonu yapmak, üstelik bunu tüm topluma mâl olmuş bir değer adına yapmak ciddi bir iştir. Yönetim Kurulu da olsa, her isteyen bu ödülü kaldıramaz. Ancak PEN Yönetimi �ben istedim oldu� anlayışıyla hareket etmiş, ne Duygu Asena�nın ailesinin ne kadın yazarların ne de kadın hareketinin fikrini almadan bu ödülü iptal etmiştir. PEN yönetiminin bu tutumu, kadınlara ve bu ülkenin tüm yurttaşlarına yönelik bir şiddettir. Sadece Duygu Asena�ya değil, onun ailesine, başta kadın yazarlar olmak üzere PEN üyesi yazarlara, kadın hareketine ve tüm yurttaşlara bir saygısızlıktır. PEN Yönetimini, en kısa sürede, kamuoyuna �Ödülün Kaldırılma Gerekçelerinin� hesabını veren bir açıklama yapmaya çağırıyoruz. �Duygu Asena� ödülü Türkiye�de devam edecektir. Kuruluşunda yazar Duygu Asena�nın somut emeği olan Amargi Kadın Kooperatifi, Amargi Feminist Dergi ve Amargi Feminist Kitabevi olarak, �Duygu Asena Ödülü�nün sürdürülmesi için üzerimize düşen sorumluluğu yerine getireceğimizi kamuoyuna duyuruyoruz.;

VECDİ SAYAR
(Eski Uluslararası PEN Türkiye Merkezi Başkanı)
PEN'in 6 Mayıs 2007'de yapılan Genel Kurulu'nda bir üyemiz, Duygu Asena'nın sahici bir edebiyatçı sayılamayacağını ifade ederek, Asena adına düzenlediğimiz ödülü eleştirdi. Sanırım, seçimi kazanan listedeki bazı arkadaşlar da aynı görüşteydi. Gene de ben yeni Yönetim Kurulu'nun böyle bir karar alacağına ihtimal vermiyordum. PEN'in anayasası iki temel amaç etrafında şekillenir; edebiyatın yaygınlaştırılması ve ifade özgürlüğünün savunulması. Duygu Asena, gerek gazeteci kimliği ile gerek edebiyatçı kimliğiyle tanınan, edebiyatın yanı sıra "ifade özgürlüğü" alanında da ciddi katkıları olmuş bir yazarımızdı. Bir dönem, PEN Türkiye Merkezi Yönetim Kurulu üyeliği de yaptı. Adına düzenlenen ödülü kaldırarak anısına yapılan bu saygısızlığı affedemiyorum. Asena'ya itiraz eden 'seçkin' yazarlarımızın 'kadının insan hakları' konusunda onun kadar çaba göstermiş olmalarını dilerdim.

TARIK GÜNERSEL
(Uluslararası PEN Türkiye Merkezi Başkanı)
2006'da değerli üyemiz Duygu Asena'nın vefatı üzerine duyarlı davranan önceki PEN yönetimi anlamlı bir ödül koymuştu. 2007 yazında Doğan Kitapçılık Duygu Asena adına güzel bir ödül süreci başlattı. Halide Edip Adıvar, PEN Türkiye Merkezi'nin 1950'deki kurucu başkanı. Yeni PEN yönetimi Adıvar'a şükran ifadesi olarak uluslararası bir onur ödülü süreci başlatmış bulunuyor. Böylece iki değerimiz de saygıyla selamlanmış oluyor. Kadın hakları ödülü ile roman ödülü farklı vurgular taşıyor. Ama gerek Adıvar gerekse Asena her iki alanda da önemli. Adıvar'a kurucumuz olması bakımından öncelik tanınması anlaşılabilir, sanırım. Duygu Asena'yı saygı ve etkinlikle anmaya devam edeceğiz.

MÜGE İPLİKÇİ
(PEN Kadın Yazarlar Komitesi Başkanı)
Eylül ayından bu yana PEN Kadın Yazarlar Komitesi başkanlığını yapıyorum. PEN Yönetim Kurulu'nun Duygu Asena Ödülü ile ilgili almış olduğu kararı Milliyet'ten öğrendim... Kanımca sorulması gereken asıl soru şudur: Edebiyat ve kültür alanında demokrasi, eşit haklar, düşünce özgürlüğü savunuculuğunu bugünün çetrefil koşulları altında içtenlikle yapabilecek miyiz? Halide Edip Adıvar Roman Ödülü'nün varlığı, Duygu Asena için konulmuş olan bir ödüle denk getirilemeyecek bir alanı işaret eder. Her iki yazarın anısını canlı tutmak PEN'in günümüz işlevselliğine katsa katsa renk katar ve kanımca yaşamın katmanlılığına işaret eder.