Merhaba
Sevgili okuyucular, sizlere mesleğimizi tanıtmak ve yardımcı olmaktan mutluluk duyacağım. Ben Gayem Köprücü, MS, CCC-SLP, Dil ve Konuşma Patoloğu'yum.
Dil (lisan)-konuşma-ses ve yutma bozukluklarının teşhis ve tedavisi dünyanın her yerinde Dil ve Konuşma Patologları-Terapistleri tarafından yapılır. Dil ve Konuşma Patologları dil (lisan) gelişim bozuklukları, konuşmaya dair problemler, ses hastalıkları ve yutma problemlerini tedavi etmek üzere özel eğitim almış diploma sahibi kişilerdir. Bu alan, ülkemizde henüz çok yeni bir uzmanlık alanıdır ve halen yeterli sayıda terapist bulunmamaktadır. Esasen yapmakta olduğumuz işler rehabilitasyon işlerinin bir parçasıdır ancak bu konular fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlığının dışında kalır, dolayısı ile Dil ve Konuşma Patolojisi özerk bir uzmanlıktır, anabilim dalıdır.
DİL (LİSAN) NEDİR:
Lisan kabiliyeti biz insanların sahip olduğu en doğal yetenektir. Lisan kabiliyetimiz bizim eğitim ve öğrenimde, çalışma hayatımızda, aile ve arkadaşlık ilişkileri gibi sosyal ilişkilerimizde en önemli unsurdur.
Lisan, düşünce ve iletişim için değişik şekillerde kullanılabilen kabul görmüş bir kompleks ve dinamik semboller sistemidir.
Lisan belirli tarihsel, sosyolojik ve kültürel koşullar dahilinde gelişir.
Sosyolojik olarak insanlar arasında paylaşılan bazı kurallar lisanı oluştururlar:
- Kelimelerin anlamı (ör: “yıldız” gece gökyüzünde görülen parlak bir cismi ya da meşhur bir kişiyi ifade eder.
- Yeni kelimeler üretmek (ör: arkadaş, arkadaşça, arkadaşlık)
- Kelimelerle cümle oluşturabilmek üzere onları nasıl bir araya getirebileceğimiz (ör: “Pervin yeni dükkan yürü” yerine “Pervin yeni açılan dükkana doğru yürüdü.”
- Hangi durumlarda hangi kelimelerin bir arada kullanılmasının iyi olacağı (ör: Kibarca: “Lütfen ayağını biraz çeker misin?”, sert şekilde: “ayağıma basıyorsun, çek ayağını”)
Lisanın öğrenilmesi ve kullanması biyolojik, zihinsel ve çevresel faktörlerin müdahalesi ile belirlenir.
İletişim kurmak amacıyla lisanın etkili kullanılması sözlü olmayan ip uçları, motivasyon ve sosyokültürel roller gibi fakörleri kapsayan insan ilişkilerinin geniş olarak anlaşılmasını gerektirir.
Lisan yeteneği, insanın kendisini ifade etmesi için konuşmak, işaret lisanını kullanmak, yazıyla veya bilgisayarlı cihazlar aracılığıyla iletişim kurmak gibi
çeşitli yöntemlerle kullanılabilir.
KONUŞMA NEDİR:
Konuşma iletişim kurmanın ya da ifadenin sözlü biçimidir. İletişimin diğer biçimleri yazı yazmak, çizmek ve işaret dili gibi yöntemlerdir. Belirli ağız hareketlerinin planlanması ve uygulanması sonucunda oluşan konuşma son derece detaylı ve özel bir nöromusküler koordinasyon gerektiren bir işlemdir. Her lisanın kendine özel sesleri, fonemleri ve ses kombinasyonları vardır.
Konuşma, ses kalitesi, tonlama ve hız gibi başka birtakım unsurları da içerir. Bunlar iletilen mesajın anlamını arttırır. Yüz yüze iletişim kurma durumunda bilginin yaklaşık olarak %60’ ı konuşma dışı yöntemlerle iletilmektedir.
Ses üretebilen tek canlılar insanlar değildir, diğer canlılar da ses üretebilirler ancak insanlar dışındaki hiçbir canlı varlık bu sesleri insanların yaptığı gibi konuşma seslerine ve iletişime dönüştüremezler.
Konuşma şunları kapsar:
- Telaffuz/artikülasyon
- Ses (gırtlak-ses telleri-nefesin kullanılması)
- Akıcılık (konuşmanın ritmi)
Dil (lisan) de, konuşma da, daha büyük bir işlem olan iletişimin parçalarıdır.
İLETİŞİM NEDİR:
Her katılımcının bilgilerini, fikirlerini, ihtiyaçlarını ve isteklerini değiş tokuş etmesi iletişimdir.Konuşma, dilin ve dolayısı ile düşüncenin iletilmesini sağlamanın tek yolu ve olmazsa olmazı da değildir. Örneğin işaret dili, yazı yazmak, çizmek de konuşma gibi dilin linguistik özelliklerini iletebilecek yapılara sahiptir.
İletişim kurmak amacıyla dilin etkili kullanılması non-verbal ip uçları, motivasyon ve sosyokültürel roller gibi fakörleri kapsayan insan ilişkilerinin geniş olarak anlaşılmasını gerektirir.
YUTMA:
Dil ve konuşma patologları yutma konusunda da özel eğitim almış uzman ve yetkin kişilerdir.
Yutma bozuklukları (disfaji), hastalık, ameliyat, inme ya da yaralanma gibi bir duruma bağlı olarak ortaya çıkabilir.
ÇOCUKLARDA TEDAVİ EDİLEBİLECEK SORUNLAR ŞUNLARDIR:
¡Lisan Gerilikleri, Lisan Gelişim Bozuklukları ve bunlara bağlı öğrenme problemleri
¡Artikülasyon Bozuklukları ve Fonolojik Bozukluklar
¡Damak-Dudak Yarıkları ve buna bağlı artikülasyon bozuklukları
¡Orofasyel-Miyofonksyonel Bozukluklar
¡Dizartri
¡Apraksi
¡Pediatrik Yutma Bozuklukları
¡Ses Hastalıkları ve Rezonans Problemleri
¡Kekemelik
¡Kafa Travmaları ve sonrasında gelişen lisan bozuklukları
Sağ hemisferi ilgilendiren dikkat, hafıza vs. bozuklukları
Sevgilerimle…
