Bugün çocuk göğüs hastalıklarında kullanılan önemli bir tanı ve tedavi yönteminden bahsetmek istiyorum. Adı: Fleksibl Bronkoskopi.
Ama önce bir anı ile başlayalım. Biz hastaneye kalabalık gitmeyi seven bir milletiz. Birçok kez muayene odasında hasta ile birlikte en az 4-5 hasta yakını olur. Hekim olarak gelenlerin kimler olduğunu ve bu kişiler ile hasta arasında nasıl dinamikler olduğunu da anlamamız gerekir ki, bu başlı başına başka bir yazının konusu olabilir.
Herhalde 5-6 yıl once idi. Bir hastamıza bronkoskopi randevusu vermiştik. Sabah 08.00’de kapının önünde en az 20 kişilik bir kalabalık belirdi. (Birkaç yılda bile ne kadar çok şey değişmiş, şimdi kapının önünde 20 kişi belirince sohbet edilmiyor hemen güvenlik, hatta en yakın polis karakolu aranıyor ne yazık ki…) Birlikte çalıştığımız doktor arkadaşım Sevgili Prof Dr Bülent Karadağ; “Sen kimsin, sen neyi oluyorsun hastanın?” diye tek tek sormaya başladı kalabalığa. Annesi, babası, kardeşleri, teyzeleri, amcaları, yengeleri vb.; ekip kalabalıktı. En son kasketli bir amca kaldı, “Pekala, siz neyi oluyorsunuz hastanın?” diye sorduğumuzda “Ben de köyün muhtarıyım” dedi. Muhtar amca da gelmişti! Biz bu inanılmaz ekiple hemen bir fotoğraf çektirdik. Herkesin yüzünde kocaman bir gülümseme olan harika bir fotoğraf! Halen bronkoskopi ile ilgili yaptığımız konuşmalarda bu fotoğrafı gösteriyoruz.
Şimdi konumuza dönelim, Bronkoskopi ile ilgili en sık karşılaştığımız sorulara cevap vermeye çalışacağım bu yazıda.
FLEKSİBL BRONKOSKOPİ NEDİR?
Fleksibl bronkoskopi basitçe ucunda ışık olan ince bir borudur (2.5-3.0 mm) ve çocuğun hava yollarının endoskopik olarak incelenmesini sağlar. Gerekli durumlarda balgam örneği alınarak bazı tahliller yapılır.
HANGİ ÇOCUKLARA YAPILIR?
Çocuklar sıklıkla solunum problemleri nedeni ile çocuk göğüs hastalıkları doktorlarına başvururlar ve çeşitli tedaviler alırlar.
Uygulanan tedavilere rağmen yeterli iyileşmenin olmadığı özellikle de doğumundan itibaren şikayetleri olan çocuklarda bazen ileri tetkiklerin yapılması gerekebilir ve fleksibl bronkoskopi bu ileri tetiklerden biridir.
• Tekrarlayan zatürreleri olan.
• Zatürre olduktan sonra 1 ay içinde şikayetleri ya da akciğer filmi düzelmeyen.
• Tüberküloz şüphesi olan.
• Doğumdan itibaren düzelmeyen hırıltı, öksürük gibi solunum sorunları olan hastalarda hava yollarında doğumsal bir anomaliyi araştırmak amacı ile.
• Hava yollarına yabancı bir cisim kaçma şüphesi olan çocuklarda.
• Bağışıklık sisteminde bozukluk olan ve zatüre şüphesi olan çocuklarda, hangi mikrobu zatüreye yol açtığını bulabilmek ve nasıl tedavi edeceğimizi planlamak için fleksibl bronkoskopi yapılması gerekebilir.
• Yoğun balgam nedeni ile akciğerin bazı bölgelerinde kapanma olan hastalarda bronkoskopi ile balgam temizlenebilir.
BRONKOSKOPİ YAPILMASINA NE ZAMAN KARAR VERİLİR?
Bazen bronkoskopi yapmaya hastayı bir süre izledikten, bazı tedavilere olan cevabını değerlendirdikten ve bazı testlerin sonuçlarını gördükten sonra karar veririz. Ama bazı durumlarda hastayı ilk gördüğümüz anda bronkoskopi yapılması gerekliliği ortaya çıkar.
BRONKOSKOPİ ÖNCESİNDE YAPILMASI GEREKENLER?
İşlem sırasında çocuğun kusup mide içeriğinin akciğerlere kaçmaması için fleksibl bronkoskopi öncesinde, çocuğun yaşına göre en az 6-8 saat süre ile aç olması gerekir. İşlem öncesinde hastaya damar yolu açılır ve hava yolundan bazı ilaçlar verilir.
NASIL YAPILIR?
İşlem hastanede, bronkoskopi odasında ya da ameliyathane şartlarında gerçekleştirilir. Bunun nedeni işlem sırasında hastanın yakından izlenebilmesi ve monitörize edilebilmesidir.
Fleksibl bronkoskopi ile burundan girilir ve hem üst hem de alt hava yolları incelenir. Aslında Fleksibl bronkoskopi ile hava yollarının incelenmesi ve balgam örneğinin alınması 2-3 dakikalık bir işlemdir. Bununla birlikte hastanın damar yolunun açılması, nefes yolundan ilaçların verilmesi, hastanın ilaçlar ile hafif uyutulması ve ardından uyandırılması ile birlikte hastanın en az 3-4 saat hastanede kalması gerekir. İşlem sırasında damar yolundan verilen ilaçlar sayesinde çocuk uyur, ağrı hissetmez ve olanları hatırlamaz.
EN SIK RASTLANAN OLUMSUZ ETKİLER?
Fleksibl Bronkoskopi sırasında ufak burun kanamaları olabilir. Bazen işlem sırasında, özellikle ufak bebeklerde kısa süreli oksijen desteği vermek gerekebilir.
BROSKOSKOPİ SONRASI ÇOCUK EVE GİDEBİLİR Mİ?
Hasta ancak tamamı ile uyandıktan ve beslenmeye başladıktan sonra eve gönderilebilir. Bununla birlikte küçük çocukların ve solunum bulguları ağır olan çocukların, işlem sonrası 24 saat süre ile hastanede kalarak gözetim altında tutulmaları gerekebilir.
YAPILMASA OLMAZ MI?
“Bronkoskopi yapılması lazım” dediğimizde bazen aileler çok endişeleniyorlar. “Yapılmasa olmaz mı?” diye soruyorlar. Olmaz mı, olur tabii… Ama bazen, aylardır tüm tedavilere ragmen öksürüğü düzelmeyen bir hastanın akciğerlerinden kalem kapağı, silgi ya da çekirdek çıkabiliyor. Hatta yılbaşında bir akciğerden fındık, diğerinden kestane çıktığı da olabiliyor. Bazı hastalar aylarca bazen yıllarca yanlış tanılar ile hem gereksiz tedaviler kullanıyor hem de zaman kaybediyorlar. Ya da düzelmeyen öksürüklü bir hasta bronkoskopi sonrasında tüberküloz tanısı alabiliyor.
Doğumdan itibaren hırıltısı olan, büyüyünce geçer denilen bir hasta bronkoskopi sonrası hava yolarında bir darlık ya da kist saptandığı için hemen ameliyat olması gerekebiliyor. Bronkoskopi dışında bu ve benzeri hastalıkların tanısında kesin rol oynayabilecek bir tanı yöntemi yok ne yazık ki… Mesela; değil akciğer grafisi, tomografi çekseniz bile genellikle hava yolarındaki yabancı bir cismi göremezsiniz; bu yabancı cisimlerin çoğu opak değildir ya da başka bir deyişle filmde görülmezler. İşte, tüm bu nedenler ile bronkoskopi çok değerli ve önemli bir tanı, bazen de tedavi yöntemi.
İŞİMİZ KOLAY DEĞİL!
İşimiz çok kolay değil anlayacağınız. “Hangimizin işi kolay?”diyeceksiniz biliyorum ama, bizim ki gerçekten zor. :) Bazı hastalıkların tanısını koymak çok kolay, hastayı sadece muayene etmemiz yeterli oluyor, tedavisini veriyoruz ve hiç test yapmamız da gerekmiyor. Ama bazı durumlarda hastanın tanısını koyabilmek ve tedavisini planlayabilmek için bir dizi test yapmamız gerekebiliyor. Ben tıp fakültesi öğrencilerine ders anlatırken de aynı şeyleri söylüyorum. Bu testlerin ne eksik ne fazla olması, tam da zamanında yapılması, hastanın tanısının ve tedavisinin gecikmemesi de iyi hekimlik tanımlamasına giriyor. Birçok hastalık birbirine benzer şikayetler ile ortaya çıkabiliyor, bu neden ile özellikle uzamış solunum problemleri olan ve tedavilere yanıt vermeyen çocukların mutlaka bir çocuk göğüs hastalıkları hekimi tarafından değerlendirilmesinde fayda olduğunu düşünüyorum.
Çocuklarınız ve sevdikleriniz ile birlikte sağlıklı ve mutlu günler dileği ile…
