Bugün erken doğmuş küçük
bir bebek gördüm. Başka bir hastaneden akciğerlerinin değerlendirilmesi için geldi. Acaba eve
çıkmaya hazır mıydı küçük bebek?
Annesi bebeğini sımsıkı tutmuştu kucağında hiç
bırakmak istemiyor gibiydi. Asistanlığa ilk başladığım günü hatırladım, yenidoğan yoğun bakımda bir
bebek vardı, sadece 700 gram olarak doğmuştu. Çok erken doğduğu için yaşayabilmesi için solunum
desteğine ihtiyacı vardı ve bir ameliyat geçirmişti. İnanamamıştım, ne olacak bu çocuk acaba diye
düşünmüştüm. Annesi bebeğin yanına gelir elini tutardı, yanında olmadığı zamanlarda da annesinin
sesini duysun diye küçük bir teybe sesini kaydetmişti. "Yavrum benim, canım, tüm bunlar geçecek"
diyen sesi halen kulaklarımda... Yıllar sonra bir gün minibüste tanıdık bir ses duydum, bir de
baktım ki bizim minik bebeğimizin annesi, yanında da sarışın mavi gözlü yakışıklı bir oğlan "İşte
bakın bizim küçük bebeğimiz ne kadar da büyüdü" dedi annesi.
Erken doğan bebekler başta
akciğer sorunları olmak üzere birçok farklı sağlık sorunu ile karşı karşıya kalırlar. Bebek ne kadar
erken doğdu ise bu sorunların sıklığı ve şiddeti o kadar fazladır. Bebeklerin erken doğması en çok
akciğerleri etkilemekle birlikte bu çocuklarda çoğu kez kalp, beslenme ve nörolojik gelişim ile
ilgili sorunlar da otaya çıkar ve bu sorunlar birbirini de etkiler.
Bazı bebekler sadece
hastanede yattıkları dönemde bazı cihazlar ile solunum desteğine ihtiyaç duyarlar, bazı bebeklerde
ise akciğer sorunları daha şiddetlidir evde de oksijen kullanmaları, hatta bazı cihazlar ile
solunumlarının desteklenmesi gerekebilir.
BEBEK EVEGİDERKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bebeğin uyku sırasında, dinlenme esnasında, beslenme sırasında
oksijen ihtiyacı olup olmadığı belirlenmelidir. Bazı bebeklerin her zaman bazılarının ise sadece
uyku ya da beslenme sırasında oksijen desteğine ihtiyacı vardır. Eğer bebeğin solunumunda zaman
zaman durmalar (apne) var ise, eve gitmeden en önce bunun mutlaka kontrol altına alınması
gerekir. Bu durumda kullanılan bazı ilaç tedavilerine ek olarak çok riskli durumlarda evde
izlem için bazı cihazların kullanılması gerekebilir. Bebeğin yeterli kilo almaya başlamış olması
önemlidir.
• Ağızdan yeterince beslenemeyen hastalarda burundan ya da
mideden beslenebilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekebilir.
•
Eve gönderilmesi planlanan hastalarda ailenin evde hastaya verebileceği bakımın
değerlendirilmesi de önemlidir. Aile yapısı, ailenin bebeğin bakımı ve tedavinin sağlanmasına
yönelik performansı, sağlık sigortası, ailenin yaşadığı bölgenin sağlık kuruluşuna ve
hastaneye olan yakınlığı gibi birçok faktör bebek eve gönderilmeden önce dikkatle
değerlendirilmelidir.
• Çocuğun bakımı ile ilgilenecek olan kişilere
çocuğun bakımı, beslenmesi, kullanmakta olduğu ilaçlar, enfeksiyon kontrol önlemleri, bebeğin rengi,
solunum şekli, ısı, nabız, solunum sayısı gibi bulguların takibi için gerekli eğitim verilmelidir.
• Ailenin acil durumlarda yapılması gerekenler ile ilgili
bilgilendirilmesi ve yeniden canlandırma eğitimi alması gerekmektedir.
ERKEN DOĞAN BEBEKLERİN TEKRAR HASTANEYE YATMALARI GEREKİR
Mİ?
Erken doğan bebekler özellikle hayatın ilk 2 yılında sıklıkla zatürre, bronşiolit gibi
solunum sistemi hastalıkları nedeni ile tekrar hastaneye yatabilirler. Tekrar hastaneye yatış
ihtiyacı evde oksijen kullanan ve ağır akciğer hastalığı olan bebeklerde daha fazladır.
BEBEKLERİMİZİ SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINDAN NASIL
KORUYALIM?
Birçok virüs çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarına yol açabilir. Ama bazı
mikroplara özellikle dikkat etmemiz gerekir. RSV bu mikroplardan en önemlisidir ve hastane
yatışlarının önemli bir sebebidir ve gerekli durumlarda RSV enfeksiyonundan korunmak için çocuklara
kış boyunca aylık olarak yapılan koruyucu bazı ilaçların (Palivizumab) kullanımı
önerilmektedir.
Erken doğmuş ve akciğer sorunları olan çocuklarda mevsimsel grip (İnfluenza)
salgınları hayatı tehdit edecek kadar ciddi durumlara yol açabilir. Bu neden ile bebek 6 aydan büyük
ise grip aşısının yapılması, 6 aydan küçük ise de evde bebek ile teması olan kişilerin grip aşısı
yaptırmaları önerilmektedir.
ERKEN DOĞAN BEBEKLERDE
TEKRARLAYAN HIRILTI ATAKLARI OLUR MU?
Erken doğan çocuklarda
özellikle hayatın ilk 2 yılında acil servise başvuruya neden olan hırıltı ataklarına sıklıkla
rastlanır. Bu bebekler acil servise öksürük, hırıltı, nefes darlığı şikayetleri ile başvurduklarında
astımlı hastalara benzer şekilde nefes yolundan verilen ilaçlar ile tedavi edilirler.
BESLENMEDE DİKKAT ETMEMİZ GEREKENLER NELERDİR? REFLÜ OLUR MU?
Erken doğan ve kronik akciğer hastalığı olan bebeklerde emme yetersiz
olabilir ve emme/yutma arasında koordinasyon bozukluğu bulunabilir. Bu durumun erken dönemde
tanınması ve tedavisinin planlanması hem beslenme ve büyümenin devamı hem de akciğer sorunlarının
önlenmesi açısından önemlidir.
Erken doğan bebeklerde besinlerin ve mide içeriğinin mideden
yemek borusuna geri kaçışı (reflü) bulunabilir. Bu bebeklerde reflü zaten var olan solunum
şikayetlerini arttırabilir.
REFLÜYÜ ÖNLEMEK İÇİN AİLELERE
ÖNERİLER:
• Yatış pozisyonu önemlidir.
Bebeğin başı ile gövdesi arasında 45 derece açı olması gerekir.
•
Bebeğin az az ve sık olarak beslenmesi uygun olacaktır.
• Gerekli
durumlarda reflü için bazı ilaç tedavileri önerilebilir.
• Alınan her
türlü önleme ve yoğun ilaç tedavisine rağmen şiddetli reflü bulguları devam eden ve solunum
bulguları belirgin olan az sayıda hastada reflünün cerrahi olarak tedavi edilmesi
gerekebilir.
ERKEN DOĞAN BEBEKLERDE KALP SORUNLARI
OLUR MU?
Özellikle büyüme gelişmesi yavaş olan ve uzamış
oksijen ihtiyacı olan bebekler mutlaka kalp sorunları açısından
değerlendirilmelidir.
Hamilelik boyunca sabırsızlıkla bebeğimizi kucağımıza alacağımız günü
bekleriz. Bazı bebekler biraz daha erken doğarlar. Yıllar içerisinde, özellikle yeni doğan yoğun
bakım ünitelerindeki gelişmeler ile birlikte, erken ve düşük doğum ağırlığı ile dünyaya gelen
bebeklerde başarılı bir şekilde tedavi ediliyorlar.
Tüm bebekler çok
güzeldir ve narindir, ama erken doğan bebekler daha da narindir. Hem hastanede bulundukları dönemde
hem de hastaneden çıktıktan sonraki ilk yıllarda dikkatli bir şekilde takip edilmeleri gerekir. Bu,
çoğu kez bir ekip çalışması gerektirir. Solunum problemleri açısından çocuk göğüs hastalıkları,
beslenme ve reflü problemleri açısından çocuk gastroenteroloji, gelişimsel bulgular açısından da
çocuk nörolojisi doktorları tarafından izlenmesi gerekir.
Çocuklarınız ile birlikte sağlıklı,
mutlu günler dileklerimle...
