Her birimizin cinselliği konuşmakla ilgili kendi kişisel ve kültürel değer yargıları vardır. Kendi değerleriniz çerçevesinde çocuğunuzun cinsellikle ilgili sorularını cevaplamaya çalışın.
- Çocuklar kendilerini cinsel anlamda hangi yaşlarda bilmeye başlarlar?
Çoğu çocuk 3 yaş civarı cinsel organların aynı olmadığını fark eder ve 4 yaşına geldiğinde kendisinin bir kız ya da erkek olduğunu tam olarak anlar. Eğer 3 yaşındaki bir çocuğa “Onun erkek olduğunu nereden biliyorsun? Saçından mı? Kıyafetlerinden mi?” diye sorulursa utanarak “Pipisinden” diye cevap verebilir. Çocuk 4 yaşına geldiğinde ise konuyla ilgili algısı oldukça gelişmiştir ve kendi cinsiyetinin kesinlikle farkındadır.
ONUN SORMASINI BEKLEMEK DAHA DOĞRU
- Küçük yaştan eğitim vermeye başlamalı mı? Bu yaş nedir? Onun bu konuyla ilgili bir şeyler sormasını beklemeli mi, yoksa o sormadan anlatmalı mı?
Çocuklar 3-6 yaş arası cinsiyet farklılıkları ile ilgili sorular sormaya başlarlar. Bu dönemden itibaren çocuklar, “Babamın neden memeleri yok?”, “Pipimin altındaki bu torbalar ne?”, “Kızların pipisi yok. Düşmüş mü?”, “Kukuma parmağımı sokarsan acır mı?”, “Erkek gibi ayakta çiş yapabilir miyim?” gibi sorular sorabilir. Çocuğunuz bu soruları sormaya başladıysa, anlatmaya başlamanın zamanı gelmiş demektir. Bir çocuğa cinsellikle ilgili konuları anlatmaya başlamak için onun sormasını beklemek daha doğrudur.
- Çocuklara cinsellik nasıl anlatılır?
Ebeveyn çocuğun sorularına cevap vermelidir ama bu cevapların çok detaylı olması gerekmez. Çocuğunuzun yüzündeki ve gözlerindeki ifadeyi takip ederek cevabınızda çok ileri gidip gitmediğiniz anlayabilirsiniz. Genelde çocuklar ihtiyacı olandan daha fazlasını duydularsa bakışlarını kaçırıp uzağa bakarak tepki verirler. Çocuğunuzun soruları sizi şaşırtabilir ve büyük açıklamalar yapmanız gerektiğini düşündürtebilir. Oysa, yapılması gereken çocuğa dürüst, içten ama anlayabileceği kadar basit açıklamalar yapmaktır. Anlayabileceğinden daha fazlasını anlatmak çocuğu zorlayabilir, korkutabilir ve kafasını karıştırabilir. Verdiğiniz cevabın o an için yeterli olup olmadığına çocuğunuzun tatmin olma derecesine bakarak karar verebilirsiniz. Genelde dürüst ve kısa cevaplar çocuklar için yeterli olur. Çocuğunuzun sorularına cevap verme konusunda ne kadar dürüst davranırsanız, çocuğunuz da cevaplardan o kadar tatmin olacaktır.
SORULARINI GÖRMEZDEN GELMEYİN VE AYIPLAMAYIN
Her birimizin cinselliği konuşmakla ilgili kendi kişisel ve kültürel değer yargıları vardır. Kendi değerleriniz çerçevesinde çocuğunuzun cinsellikle ilgili sorularını cevaplamaya çalışın. Her bir sorunun çocuğunuzla iletişim kurmak, onun aklından geçenleri anlamak ve size her zaman güvenebileceğini hissettirmek için iyi bir fırsat olduğunu hatırlayın. Soruyu görmezden gelmek ya da onaylamadığınızı çocuğunuza hissettirmek çocuğunuzun aklındaki soruların artmasına neden olacak ve aranızdaki iletişimi kapatacaktır.
- Hangi yaşlarda (0-6 yaş) nasıl açıklamalar yapmalıyız?
Çocuklar 3-4 yaşındayken karşı cinsin genital organıyla ilgili sorular sorabilirler. Örneğin; 3 yaşındaki oğlunuz yeni doğan kız kardeşini gösterip “Onun pipisi nereye gitmiş?” diye sorabilir. Çocuğunuza “Kızların penisi olmaz vajinası olur. Seninki dışarıda onunki içeride. Senin hep penisin olacak kardeşinin de vajinası hep olacak. Büyüyünce oradan bebek çıkacak” gibi bir açıklama yapabilirsiniz.
Çocuklara cinsel birleşmeyle ilgili açıklama ise çocuk “Bebek nasıl olur?” sorusunu sorduğunda verilmelidir. Genelde bu soruyu 5-6 yaşındayken çocuğunuzdan duyabilirsiniz. Eğer çocuğunuza sorunun cevabını siz vermezseniz, cevabı bulmak için başka yerlere yönelebilir. Anne babasından “Seni leylekler getirdi” gibi açıklamalar dinledikten sonra akranlarından bebeğin o şekilde dünyaya gelmediğini öğrenen çoğu çocuk üzüntü ve güvensizlik yaşamaktadır. Çocuğunuzun “Bebek nasıl olur?” sorusuna şöyle bir açıklama yapabilirsiniz: “Bebek, bir kadın ve bir erkek birbirini çok sevdiği zaman olur. Bazen, kadın ve erkek başbaşa olduklarında birbirine sarılır ve birbirini öperler. Erkek, penisini vajinaya yerleştirir ve oraya sperm bırakır. Sperm de kadının vajinasındaki yumurtaya gider. Sperm ve yumurta birleşip büyüyünce bebek olur” Dürüst ve basit açıklamalar çocuğunuzun merakını giderecek ve ona size güvenmeyi öğretecektir.
- Çocukların gelişimi için cinsellik hakkında fikir sahibi olmaları önemli midir? Neden?
Çocukların dürüst ve doğru bilgiler alarak cinsellik hakkında fikir sahibi olmaları sağlıklı psiko-sosyal gelişim için gereklidir. Cinsellik hassas bir konudur ve belirli kaynaklarca fazlasıyla kullanılır. Tv, internet, arkadaş çevresi gibi kanallar aracılığıyla çocuklara cinsellikle ilgili gelişim seviyesine uygun olmayan pek çok yanlış mesaj ulaşabilmektedir. Yanlış bilgi ve yönlendirmeler cinsellikten soğuma, korkma ya da psikolojik olarak hazır olmadığı aşamalara erken dönemde ulaşma gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bunu engellemek ve çocuğun ileride sağlıklı bir cinsel gelişim sergilemesini sağlamak için aile ve okullara çocuklara cinsellikle ilgili doğru bilgileri ulaştırma rolü düşmektedir. Özellikle, çocuklara cinselliğin sevgi ilişkisiyle birlikte ilerlediğinde sağlıklı ve güzel olduğu mesajını vermek önemlidir. Ayrıca, cinsel istismar gibi yaşam boyu etkisi olan ciddi konularda çocuklara farkındalık kazandırmak ve korumalarını sağlamak için cinsel eğitim mutlaka gereklidir.
UYMANIZ GEREKEN KURALLAR
Bu konuda konuşurken mutlaka uymamız gereken 5 kural:
- Dürüst olun. Çocuğunuza konuyla ilgili doğru bilgileri verin.
- Gereğinden fazla açıklama yapmayın. Cevaplarınız çocuğunuzun seviyesine uygun, kısa ve basit olsun.
- Bu konuyu merak etmesini onaylamadığınızı hissettiren bir tavır takınmaktan kaçının. Çocuğunuz sorduğu sorular için kendini suçlu hissetmemeli.
- Çocuğunuzun cinsellik algısının sizinkiyle aynı olmadığını hatırlayın. Çocuklarda cinsel konulara merak keşfetme ihtiyacının sonucudur ve oyun anlamına gelir.
- Verdiğiniz cevaplar dışında, çocuğunuzun cinselliği sizin davranışlarınızdan da öğrendiğini hatırlayın. Aile içindeki davranışlarınızla çocuğunuza, cinselliğin sevgi ilişkisiyle birlikte ilerlediği mesajını vermek sizin rolünüzdür.
