Baba figürü çocuğun gelişiminde anne rolü kadar önemlidir. Çocuklar temel güven ihtiyaçlarını ebeveyne kurdukları bağ ile sağlarlar. Çocuğun güven duygusunu içselleştirebilmesi için annesi kadar babasına kurduğu bağa da ihtiyacı vardır. Elbette ki zaman zaman ebeveynlerden birine kurulan bağ daha ön plana çıkabilir, ama uzun vadede hem anne hem babayla kurulan bağ sağlıklı psiko-sosyal gelişimin temelini oluşturur.
Günümüzde pek çok farklı baba modeli gözlemlemekteyiz. Örneğin; çalışmayan baba, ilgili baba, kızıyla barbie oynayan baba vb… Bu farklı baba modellerinin çocuk gelişimindeki etkileri ise oldukça merak edilen bir konu.
ÇALIŞMAYAN BABA
1- Çalışmayan bir baba çocuğunun gelişimine nasıl katkıda bulunur?
Çalışmayan bir babanın çocuk gelişimine etkisini değerlendirmek için babanın hangi sebeple çalışmadığını değerlendirmek gerekir. Çalışmak isteyip işsiz kaldığı için evde olmak zorunda kalan bir baba büyük ihtimalle ruh halinin kötü olması nedeniyle çocuğunu olumsuz etkileyecektir. Ama çalışmamak, babanın kendi tercihi ya da geçici bir süre için yaşanan bir durumsa baba ve çocuk arasında güzel bir bağın ve paylaşımın yaşanması için harika bir fırsat olabilir. Baba evdeki zamanlarını sevecen ve ilgili şekilde çocuğuyla geçiriyorsa çocuğun yaşına bağlı olarak sosyal, duygusal ve zihinsel gelişim bakımından pek çok fayda sağlanır.
2- Babası çalışmayan bir çocuğun diğer çocuklarla arasında nasıl farklılıklar görülebilir?
Babası çalışmayan çocuk, genel toplumsal norm babanın çalışması yönünde olduğu için bu durumu bir yabancılaşma olarak yaşayabilir. Toplumsal beklentinin dışında kalan bir baba modeline sahip olmak ve özellikle baba da çalışmamanın sıkıntısını yaşıyorsa, çocuğu olumsuz etkileyecektir. Özellikle özgüven duygusu geliştirme bakımından bu tip bir çocuğun zorlanması beklenir.
3- Çalışmayan babaların çocuklarını etkiledikleri olumlu-olumsuz yönler nelerdir?
Çalışmayan babanın çocukla daha fazla vakit geçirebilme fırsatı bakımından çocuğa pek çok katkısı olacaktır. Ancak babanın çalışmamasının çocuk için olumsuz sonuçları da olabilir. Çocuklar ebeveynle özdeşleşme ve onları rol model alma eğilimindedir. Eğer çocuk babasının çalışmadığını görüyorsa kendisi de okula gitmemek ya da diğer sorumluluklarını yerine getirmemek gibi bir tavır içine girebilir.
İLGİLİ BABA
(Çocuğuna yemek hazırlayan ve onu yediren baba, okul için uyandıran ve okula hazırlayan baba, veli toplantılarına giden baba.)
1- İlgili bir babanın çocuğunun gelişimine katkıları nelerdir?
Babanın ilgili olduğu ailelerde çocuğun hayatında özdeşleşecek tek bir kişi yerine iki önemli yetişkin bulunmaktadır. Ayrıca eğer baba ilgiliyse çocuğun arkasında hissettiği destek daha sürekli olur. Hatta babanın ilgililiği üzerine yapılan araştırmalardan biri, babanın ilgisinin ergenlik döneminde çocuğun kendi değerlerine daha kolay sahip çıkmasını sağladığını ve arkadaş baskısına direnme gücünü arttırdığını göstermiştir.
Babasıyla fazla vakit geçiren çocukların espri anlayışı, dikkat süresi ve öğrenme hevesi bakımından diğer çocuklardan daha avantajlı olduğunu gösteren araştırma sonuçları mevcuttur. İlgili bir babaya sahip olan çocuk babasıyla daha mesafeli ilişkisi olan çocuklara göre daha güvenli, daha sosyal, daha pozitif bir duygu durumuna sahip ve büyük ihtimalle çevreyle daha ilgili olacaktır.
2- İlgili bir babaya sahip çocuğun diğer çocuklarla arasında nasıl farklılıklar görülür?
İlgili bir baba figürüne sahip olmak yaşam boyu çocuk için koruyucu bir faktör olacaktır. Güven, değer, aidiyet, sevilme, anlaşılma gibi temel duyguların yerleşmesi bakımından babası da annesi gibi ilgili olan kişiler avantajlıdır. Babanın da ilgili olduğu aileden gelen bir çocuğun yaşamda karşılaştığı problemleri daha kolay aşması ve başarılı, mutlu, üretken bir birey olması daha olasıdır.
3- İlgili babaların çocuklarını etkiledikleri olumlu-olumsuz yönler nelerdir?
İlgili baba çocuğu için iyi bir rol model oluşturarak çocuğun da sevecen, duyarlı, içten bir karakter ve davranış yapısı geliştirmesine katkı sağlayacaktır. Ancak bu türden ilgili bir babaya sahip olmak, eğer çevredeki diğer babalar çoğunlukla ilgisiz ve duyarsızsa çocuk için kafa karıştırıcı da olabilir. Çocuklar ilerleyen yaşlarda arkadaşlarıyla arasında karşılaştırmalar yapmaya ve norm olan davranışları benimsemeye eğilimlidir. Her ne kadar babasının ilgisinden olumlu etki görse de bazen bu durumu kendisini arkadaşlarından yabancılaştıran bir faktör olarak değerlendirip rahatsızlık da duyabilir.
KIZIYLA BEBEK OYUNLARI OYNAYABİLEN BABA
1- Kızıyla bebek oyunları (bebeklerle oynanan oyunlar) oynayabilen bir babanın çocuğunun gelişimine katkısı nasıl olur?
Kızıyla bebek oyunları oynayan baba kızının seviyesine inebiliyor, kızının istek ve ihtiyaçlarını anlayabiliyor demektir. Babanın kızıyla bu şekilde empati kurabilmesi aralarındaki bağın güçlenmesini sağlayacaktır. Babasıyla arasında güçlü bir bağın olması da kız çocuğun özgüven duygusu kazanmasından, ilerleyen yaşlarda karşı cinsle sağlıklı ilişkiler kurabilme kapasitesine kadar pek çok gelişim boyutunu olumlu etkileyecektir.
Kızıyla bebek oyunları oynayan bir baba figürü kızının kişilik gelişiminde daha aktif bir rol alacaktır. Özellikle kız bebek oyuncaklarının kullanıldığı oyunlarda rol model almaya dayalı bir oyunda babayla yaşanan paylaşım, kız çocuğun babanın beklenti ve yaklaşımlarını benimsemesi için faydalı olabilir. Baba kız bebeklerle oynarken, babanın eline, kadın ve erkek rollerinin neler olması ve nasıl olması gerektiğine dair pek çok öğretme fırsatı geçecektir. Bu tarz doğal öğretme fırsatlarını iyi değerlendiren baba çocuğunun kişiliğini belirleyen davranış kalıplarını istediği yönde etkileyebilir.
2- Babasının onunla bebek oyunları oynayabilen bir çocuğun diğer çocuklarla arasında nasıl farklılıklar görülebilir?
Babasıyla bebek oyunları oynayan bir kız çocuğu babasıyla bu türden bir yakınlığa sahip olmayan arkadaşlarına oranla uyum becerisi bakımından daha avantajlı olabilir. Böyle bir kız çocuğun anlaşılma ve kendini ifade etme sıkıntısı daha düşük olacağından daha yumuşak ve huzurlu bir kişilik yapısı geliştirmesi beklenebilir. Bu da hem kendi içinde hem de çevreyle uyum becerisini olumlu etkileyecektir.
3- Kızıyla bebek oyunları oynayabilen babaların çoğun gelişimini etkiledikleri olumlu-olumsuz yönler nelerdir?
Kızıyla bebek oyunları oynayan babanın yukarıda bahsedildiği gibi çocuğun özgüven gelişimini destekleme, çocuktaki uyum duygusunu arttırma, kadın ve erkek davranış kalıplarına dair doğruları öğretme gibi pek çok olumlu etkisi olacaktır. Diğer yandan kızıyla bebek oyunları oynayan babanın, çocuğun ufkunu yeterince genişletememek gibi olumsuz bir etkisi de olabilir. Babayla oyununda bebekler yerine lego, yapboz gibi teknik düşünce yapısı gerektiren oyunlar oynamak çocuğun diğer alanlarda da kendini geliştirme fırsatı yakalamasına yardımcı olur. Babayla oynanan oyunun daha erkeksi bir bakış açısının ve tercihin uzantısı olması kız çocuk için daha geliştirici olabilir.
