Bu stresli sınav temposunda çocukların dikkatlerin rahat toparlayabilmeleri için özellikle vücudun temel besin gruplarına ihtiyaçları kadar yer vermeleri, kan şekerini dengesizleştirecek yüksek kalorili, basit şekerli karbonhidratlardan uzak durmaları, su içmeye özen göstermeleri çok önemli başlıca altın kurallardır.
Günlük enerji ihtiyacımızı temel besin öğeleri olan karbonhidrat, protein ve yağlardan karşılarız. Öğünlerde tüketilen karbonhidratlı besinler sindirim metabolizmasında glikoza (şekere) dönüşerek emilimi tamamlar ve kana geçer. Glikoz öncelikle beynin ilk enerji kaynağıdır. Ancak tüm metabolizma ve organlar tarafından kullanılır.
Vücudun ihtiyacı olan glikozu (yani şekeri) doğal olarak meyvelerden (meyve şekeri olan fruktozdan), emilimi daha uzun süren ve kan şekerini hızlı yükseltmeyen tahıllardan (kepekli pirinç, kepekli makarna, bulgur), süt şekerinden (laktoz), kurubaklagillerden ve karbonhidrat bakımından zengin olan bazı sebzelerden (bezelye, patates gibi) elde ederiz.
ÇOCUĞUM ŞEKER YEMEZSE DERSLERİNİ ANLAMAZ MI?
Vücudun şekere ihtiyacı var mı, dersiniz?.. Vücudun sofra şekerine ihtiyacı yoktur; gün içinde alınan besinlerle şeker ihtiyacı karşılanabilmektedir. Şekerleme, tatlı, pasta ve kurabiyelere yani basit şeker içeren yoğun karbonhidrat ağırlıklı besinlere ihtiyaç yoktur. Düzenli olarak beslenen ve öğünlerini vaktinde yapan kişilerde kan şekeri dengesi kurulduğu için tatlı yeme eğilimi çok daha az görülür.
Yeterli ve dengeli beslenmeyen kişilerde tatlı ihtiyacı daha fazla oluşabilir. Vücut uzun süreli açlıktan sonra boşalan depoları doldurmak için ilk olarak yüklü miktarda karbonhidrat ve şekere eğilim gösterir. Alınan yüksek miktardaki kalorili besinin bir kısmı şeker depolarını bir kısmı da yağ depolarını doldurur.
Öte yandan, psikolojik faktörler de tatlıya eğilimi yükseltir. Regl dönemine giren kadınlar, yoğun çalışanlar, stresi yüksek olanlar kendilerini tatlı yiyerek mutlu etmek isterler. Sınav dönemi de bu yaş grubunun en belirgin stresidir. Çocuğunuz eskisinden daha çok tatlı yemek istiyorsa, her isteğine “Evet” demeyin! Muhtemelen duygusal yeme istekleridir, ihtiyaç duyduğundan değil... Bu nedenle gün içinde yeterli miktarda kalori almaya, asla öğün atlamamaya ve karbonhidrat, protein, yağ alımının dengeli olmasına dikkat etmek gerekir.
OKULA GİDEN ÇOCUKLAR İÇİN KAHVALTININ ÖNEMİ NEDİR?
Araştırmalar, okula kahvaltı ederek giden çocukların başarısının, kahvaltı etmeyenlere oranla çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Benzer şekilde çeşitli bilimsel çalışmalar, zamansızlık ya da kilo vermek amacıyla kahvaltıyı atlayan yetişkinlerde gün içinde performans düşüklüğü, dikkat dağınıklığı görüldüğüne işaret ediyor.
Bu yaş gruplarındaki her çocuğun besin ihtiyacı farklı olduğu için kahvaltı mönüleri için de fiske edilmiş bilgiler vermek mümkün değildir. Ancak besin çeşitleri ile ilgili belli önerilerimiz olabilir. Örneğin, tahıl grubundan mutlaka çok tahıllı ekmek ya da tam tahıl unu ile hazırlanmış hamur işleri, posa içeriği yüksek, şekersiz, çikolata veya başka aromalarla kaplanmamış mısır gevrekleri tercih edilmeli. Et grubundan çeşitli peynir türleri tercih edilmeli, sosis, salam, sucuk gibi şarküteri ürünlerinden uzak durulmalı, çok kaliteli bir besin olan yumurtaya mutlaka yer verilmelidir. Süt şekersiz, tat katmak isteniyorsa ballı ya da pekmezli tüketilmelidir. Meyve bütün halde tüketilmeli ya da katkısız, taze meyve suları seçilmelidir. Sebze olarak C vitamini zengini söğüş yenebilen domates, salatalık, maydanoz, biber, tere, roka vb. yemek alışkanlık haline getirilmelidir. Reçel, tereyağ, şokella gibi yüksek kalorili yiyecekler, bazen ve kısıtlı miktarlarda tüketilmelidir.
BESLENME SAATLERİ VE BESLENME ŞEKLİ NASIL OLMALI?
Genelde uzun süre aç kalan herkes ilk bulduğu yemeğe adeta saldırır. Özellikle de bu acil durumlarda canımız yoğun karbonhidrat ister, sonrasında ise bu bombardıman uyku hali getirir ve de işlerimize yeteri kadar odaklanamayız.
“Ağaç yaşken eğilir” sözünden yola çıkarsak bu yaştaki çocukların erken yaşlarda doğru ve zamanlı beslenmeyi öğrenmeleri çok önemlidir. Her yaş grubu için önerilen günde 6 öğün beslenme kuralı için okullarda da sabah, öğle, akşam öğünleri aralarında atıştırmalık sağlıklı öğünler yer almalıdır. Okul saatleri bu düzene uymayan okullarda ise bu önemli kural öğretilmelidir.
Okul çağındaki çocukların yüzde 25-43´ü simit, gofret, çikolata, sandviç gibi besinleri tüketmektedir. Bu seçimlerinde çevrenin, aile beslenme alışkanlıklarının etkisi olduğu kadar, televizyon reklamların da katkısı vardır. Cezbedici sunumlardan sonra enerji yoğunluğu yüksek, şeker ve yağ içeriği fazla olan hazır besinlere yönelme kaçınılmazdır. Bunun için çocuklarınızla alışverişe çıkarken tok olmalarına dikkat edilmeli, okul harçlıkları ise gereksiz harcamaları engellemek için tutarlı verilmelidir.
Bu tür besinler yerine; ara öğünlerde hem çocuğun iştahını kesmeyecek, hem de sağlıklı beslenmesi için gerekli olan meyve, taze meyve suyu, ayran ya da süt, minik sandöviçler, evde yapılmış kuru meyveli tam tahıllı undan yapılmış, az şekerli minik kurabiyeler, tuzlu krakerler, kuru yemiş ve kuru meyve karışımları gibi besinler seçilebilir.
ÇOCUKLARIN BESLENME ÇANTASINDA NELER OLMALI?
Beslenme çantasına ne koyarsak koyalım öncelikle hijyen kurallarına uyum sağlanmalıdır. Bozulacak, kokacak ya da yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemekler konmamalıdır. En doğru seçimler: Çok tahıllı ekmekler ile hazırlanmış sandöviçler (içeriğine her gün farklı bir malzeme katarak bıkkınlık önlenmelidir), meyve, UHT kutulu sütler veya katkısız meyve suları, kuru yemişler, kuru meyvelerdir.
Özellikle boyar katkı maddesi kullanılan, rafine hazır ürünlerin tüketilmesi odaklanma kabiliyetini düşürebilir. Bu nedenle daima doğal beslenmeye dikkat edilmelidir.
