Anne zaten herkese borçlu. Hayatı kendisine bağımlı çocuğuna yaşamını tahsis etmiş halde. Çocuğu ile ilgilenirken özen bekleyen kocasına borçlu, kendisini bu yaşa getirmiş anne ve babasına ilgi borçlu, şimdi de devlete annelik borçlanması ile borçlu. Anne ölecek ama borcu bitmeyecek, arkasından da kimse bu borcu üstlenmeyecek. Annelere bir hak tanınırken yasanın adı keşke “Annelik Alacaklılığı” olsaydı. Böylece anne hiç olmazsa devlet ile ilişkisinde kendisini ipotekli hissetmezdi.
SGK, 5510 sayılı Kanun ile annelere doğum borçlanması imkanı ve malul çocuğu bulunan annelere erken emekli olma hakkı tanıyor. Böylece sosyal güvenlik hukukumuzda daha önce olmayan bir hak tanınmıştır.
DOĞUM BORÇLANMASI İÇİN ARANAN ŞARTLAR
Ne yazık ki her doğum yapan kadın bu haktan yararlanamayacak. Kanun kesin ve kat’i biçimde “doğum borçlanması” yapma şartlarını açıkça düzenlenmiştir:
• Doğum borçlanması yapacak olan annenin doğumdan önce mutlaka SSK’lı (4/a) çalışan olması gerekir.
• İkinci şartı ise doğum istirahati sırasında anne adına prim yatırılmamış olmalıdır.
• İşten ayrıldıktan sonra doğumun 300 gün içinde gerçekleşmesi gerekir.
• Çocuk yaşamalıdır.
İKİ DOĞUM İÇİN TOPLAM 4 YIL BORÇLANILABİLİYOR
Anne doğum borçlanmasını toplam 4 yıl için kullanabiliyor. Anneler, doğum sonrasında çocuğunu yetiştirmek için işe gitmediği sürelerden sadece iki doğum için 2’şer yıla kadar toplam 4 yıl olan kısmı borçlanarak hizmet kazanılabiliyorlar.
İşçi statüsünde bir işveren yanında sigortalı olarak çalışan kadın, doğum nedeniyle ücretsiz izin kullanırsa veya çocuğunu yetiştirmek için işinden ayrılırsa, doğumdan sonraki iki yıllık sürenin sigorta primi ödenmeyen kısmını borçlanabiliyor.
KİMLER DOĞUM BORÇLANMASINDAN FAYDALANAMIYOR?
Özellikle belirtelim 4/b sigortalısı anneler ile (Bağ-Kur’lu), 4/c sigortalısı devlet memuru anneler doğum borçlanması yapamıyorlar. Ayrıca, Borçlanma hakkı çocuğu sağ doğmuş annelere verilmiş bir haktır. Çocuğu ölü doğmuş olan veya sağ doğmakla birlikte doğumdan sonra çocuğunu kaybeden annelerin ölüm tarihinden sonraki kısımları borçlanma hakkı yok. Bu durumda ancak çocuğun yaşadığı süreleri borçlanmak mümkün oluyor.
MALÛL ÇOCUĞU OLAN ANNELER ERKEN EMEKLİ OLABİLİYOR
Malûl çocuğu bulunan anneler Sosyal Güvenlik Yasası ile daha erken yaşta emekli olabiliyor. Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu olan annelere, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının 4’te 1’i (yüzde 25), prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de ayrıca indirilebiliyor.
1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışan ve aynı zamanda engelli veya malûl çocuğu bulunan kadınlar daha az süre prim ödeyerek daha erken emekli olabilecekler. Malûl çocuğu bulunan anneler, ister 4/a sigortalısı olarak hizmet akdi ile çalışsın, ister 4/b sigortalısı olarak bağımsız çalışsın, isterse 4/c sigortalısı olarak devlet memuru olarak çalışsın erken emekli olma hakkına sahipler.
Annelik borçlanmasından farklı olarak, Kanunen 4/b sigortalısı sayılan İsteğe Bağlı Sigorta primi ödeyen anneler de yararlanabiliyor. Bu hak, diğer bir ifade ile sigorta prim gün sayısına ilave edilecek süre, malul çocuğun ölmesi, maluliyet halinin ortadan kalkması, kadın boşanmış ise velayetin babaya verilmesi, malûl çocuğun 828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre koruma altına alınması ya da çocuğun bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz, sürekli ve yatılı olarak faydalanması halinde sona eriyor.
