Geçen gün ilk defa şu facebook denen medeniyetle eski dostlarımı bulmak istedim. Liseden ve üniversiteden erkek arkadaşlar kolay bulunuyor, tamam. Ama kız arkadaşlar çok zor. Hemen hepsinin soyadı değişmiş. Ulaşmak kolay olmadı. Türkiye’de kadının soyadı sıkıntılı mesele.
Türk Medeni Kanunu’na göre kadın, evlenmekle kocasının soyadını alıyor. Ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuru ile kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.
Bir kocanın, karısının soyadını almasına Türk Medeni Kanunu engeldir. Kocanın soyadının evlat edinme vs. nedeniyle değişmesi halinde, kadının soyadı da kendiliğinden değişir. Bu değişiklik ilgili nüfus idaresince yapılır ve mahkemede dava açılamaz.
Aynı zamanda evli kadın tek başına soyadının değiştirilmesini veya başka bir şekle dönüştürülmesini isteyemez.
Çocuk, ana ve baba evli ise ailenin, evli değilse ananın soyadını taşır. Ancak, ana önceki evliliğinden dolayı çifte soyadı taşıyorsa, çocuk onun bekarlık soyadını taşır.
Anne ve babası evli olan çocuğun babasının ismini taşıyacağı, boşanma veya ölüm üzerine velayetin anada bulunması halinde soyadında herhangi bir değişiklik meydana gelmez.
Babanın soyadı veya çocuk reşit olduktan sonra kendi soyadını usulüne uygun olarak açacağı bir dava sonucunda verilecek kararla değişmedikçe, çocuğun da soyadı değişmez. O halde velayete sahip ana dahi, bu hakka dayanarak çocuğun soyadının değiştirilmesi davasını açamaz.
DİĞER ÜLKELERDE DURUM NEDİR?
Belçika Kanunları’na göre de, kadın evlenme ile birlikte kendi kızlık soyadını devam ettiriyor. Eşinin soyadını kendi isteğiyle dahi alması mümkün değil.
Alman Hukuku''nda ataerkil anlayıştan eşitlikçi anlayışa doğru çeşitli aşamalardan geçen dikkate değer bir süreç yaşandı. Bu yasa ile “eşlerin ortak aile adı kullanmaları zorunluluğu” kaldırılıyor. Evlilikte ortak bir soyadı kullanmak zorunlu olmaktan çıkarılmakla birlikte, toplum içinde evlilik birliğini tanıtıcı bir unsur olan ortak evlilik adını seçme hakkı eşlere tanınmaya devam ediyor. Böylece Almanya''da eşlerin ortak soyadı taşımalarına tamamen son verilmiş oluyor. Hatta eşler, evlilik birliğinin kurulmasından itibaren 5 yıl içinde ortak evlilik adı seçebiliyorlar. 1994’de yürürlüğe giren “aile adına” ilişkin yasaya göre, eşler ortak bir soyadı seçmemişlerse, her biri evlenmeden önceki soyadını taşımaya devam edebiliyor. Kanun koyucu bu kural ile eşit haklara sahip olma ilkesini tam olarak yaşama geçirmiş bulunuyor. Kanun, karı kocanın yeni kuraldan yararlanarak ortak aile adı kullanmamaları halinde, doğan çocukların soyadının nasıl belirleneceği konusunda açık bir hüküm getiriyor. Daha sonra yapılan değişiklikte, çocuğa annenin veya babanın soyadı seçilerek verilecek ve seçilen bu soyadı daha sonra doğan çocuklar için de geçerli oldu. Bir ay içinde böyle bir seçim yapılmadığı takdirde vesayet mahkemesi soyadı seçme yetkisini anaya veya babaya veriyor. Karı koca boşanmaları durumunda eğer bir evlilik adı seçmişlerse, bunu taşımaya devam ediyor. Ancak boşanan kişi doğumla kazandığı ya da evlenmeden önce kullanmakta olduğu soyadına dönmek isterse, bunu Şahsi Hal Memuru’na bildiriyor.
Fransa''da ise herkes doğumla aldığı soyadını yaşamı boyunca taşıma hakkına sahip. Fransız Medeni Kanunu''nda, kadın evlenince kocasının soyadını kullanma hakkını kazanıyor.
Ailenize ait değerlere sahip çıkma gücünü bulmanız dileği ile...
