Hepimizin bildiği bir Nasrettin Hoca hikayesi vardır. Hoca kızını çeşmeye su almaya gönderir. Gitmeden eline bir testi verir ve bir güzel döver. Neden diye soranlara ise “Testiyi kırdıktan sonra, kızı dövmenin ne faydası var ki?” diye cevap verir. Çocuklarımızın zarara ilişkin terbiyesinde hiç kuşkusuz tavsiyemiz, Hoca’nın yaptığı gibi yapmak değil.
ÇOCUKLARIMIZIN VERDİĞİ ZARARLARDAN SORUMLULUĞUMUZUN ÖLÇÜSÜ, BOYUTU, SEBEBİ NEDİR?
Kanun, Anne babaya çocuklarına karşı özen ve gözetim görevi vermiştir. Çocuğun verdiği zararın sebebini de bu görevin layıkıyla yerine getirilmediği sonucuna dayandırmıştır.
Anne babanın ayrı olduğu veya boşanmış olduğu hallerde velayet kimde ise bu sorumluluk ona düşer. Çünkü, zarar sorumluluğunun içinde sosyal unsur ile bağımlılık unsuru birliktedir. Hem çocuk ile velayet sahibinin aynı evde birlikte yaşaması, hem de çocuğun üzerinde velayet sahibinin otoritesinin bulunması gerekir.
Örneğin; annenin velayetinde olan bir çocuğun doğal olarak aynı evin içinde yaşarken verdiği zarardan anne sorumlu olacaktır. Fakat anne, boşanmadan sonra kendi anne ve babasının yanında yaşıyorsa ve büyükbabanın otoritesinde bir aile yaşamı söz konusu ise sorumlu büyükbaba olur. Aynı çocuk geçici olarak babası ile görüştüğü sırada bir zarar meydana getirirse, velayeti annesinde olmasına rağmen, burada sorumlu kendisine gözetimi ve özeni emanet edilen baba olacaktır.
ÇOCUKLA ARASINDA BAĞIMLILIK İLİŞKİSİ OLAN EBEVEYN
Örneğin; hafta sonu babasının yanında kalan çocuğun komşunun camını kırması. Çocuğun, bir akraba ya da aile dostuna uğradığı sıradaki zararlardan bu kişiler sorumlu olmayacaktır. Zira, bu kimseler ile çocuk arasında bağımlılık ilişkisi yoktur.
Zararın anne babanın sorumluluğuna neden olması için hukuka aykırı olması gerekir. Örneğin; çocuk, kendini korumak ve savunmak amacıyla bir davranışta bulunurken sorumluluk söz konusu olmaz. Çocuğun üzerine yürüyen komşu çocuğunun saldırısından kurtulma sırasında komşu çocuğunun elbisesini yırtması.
Anne babanın bu sorumluluğu, ağır ihmal ve kusur olmadıkça çocukların kendi kendilerine verdikleri zararlar için değildir. Örneğin; çocuğun evde oyuncakları ile oynarken kolunu incitmesi. Buradaki sorumluluk gözetim ödevinin ihlalinden doğar. Anne ve baba çocuğa sahip çıkabilmeli, etkili denetim ve gözetimde bulunabilmeli ve doğması muhtemel zararı önceden önleyebilecek durumda olmalıdır. Anne baba yetersiz gözetimde bulunduğu, zarar verici davranışa izin verdiği, eksik ve yanlış talimat ve uyarıda bulunduğu, tehlikeli ve zarar doğurabilecek nesneleri çocuğun erişebildiği yerlerde bıraktığı, çocuklarına yanlış davranışta bulunduğu hallerde özen ve gözetim ödevini ihlal etmiş sayılır.
