Uzmanlar insanların bilmedikleri şeylerden korktuklarını söylerler. Belki de ortada gerçekte korkulacak birşey yoktur, ama biz maalesef okumayı ve araştırmayı pek sevmediğimiz için çoğunlukla oradan buradan duyduklarımızla yetindiğimizden, manipülasyona son derece açık hale geliriz. Hele ki ortada duran; gıda, çocuklarımız, kilo verme, genç kalma gibi bizi can evimizden vuran, birileri için de potansiyel gelir kaynağı olan konularsa sonuç daha da vahimdir.
Genellikle konuyu çok iyi bilen bilim insanları açıklamalarını doğal olarak bilimsel yayınlarla yaptıklarından, bizler de okumayı pek sevmediğimizden, amaçları sadece bizim endişelerimizden rant toplamak olan insanlar sürekli ortalarda ahkam kesmektedirler. Bu kısır döngünün tek çözümü okumak, okumak, okumaktır. Bilimsel güvenilirliği olan kişileri dinlemek, bilimsel yayınları takip etmektir. Genetiği ile oynanmış gıdalar konusu da bunlardan biridir. Bu yazıyı yazmaya başlamadan önce bir tanıdığıma bu gıdaların hakkında ne bildiğini sorduğumda; “Bilmeyen mi var, bunları yediğinde senin de genetik yapın değişiyor, hem de miden de böcek ilacı birikiyor” dedi. Bu bilgiyi nereden öğrendiğini söylediğinde daha da dehşete düştüm. Konu ile uzaktan yakından alakası olmayan, medyatik bir isim söyledi.
HER GIDANIN GENETİĞİ İLE OYNANIYOR MU?
Birlikte en basit hali ile bakalım genetik olarak modifikasyona uğramış gıdalara...
Gıdalarda genetik oynamalar neden ve nasıl yapılıyor? Her gıdaya uygulanıyor mu? Tanım olarak, bir organizmanın genetik yapısının bir başka organizmadan alınan genetik kodla birleştirilmesi ile edilen yeni organizmaya genetiği değiştirilmiş organizma denilir. Bu yöntem günümüzde bazı gıdalara da uygulanarak yeni ürünler elde edilmektedir. Bitkileri tarım ilacı kullanmadan zararlılara karşı koruyarak verimlerini arttırmak, genetik değiştirmenin esas amacıdır. Tarım ilacı kullanımının azalmasıyla bir anlamda çevre ve insan sağlığı da korunmuş olacaktır. Örneğin, tarım zararlılarını öldüren bir toksini üreten bakteriden alınan genetik kodun, bitkinin genetik yapısı ile birleştirilmesi sonucunda bitkinin bu toksini üretmesi sağlanmıştır. Daha önce tarım ilaçlarında da kullanılan ve insan sağlığına zarar vermediği bilenen bu toksinin bitkide bulunması, tarım ilacı kullanımını birçok durumda oldukça azaltmıştır. Ya da benzer yöntem uygulanarak hastalığa neden olan virüslere karşı bitkinin direnç geliştirmesi sağlanmış ve ürün verimi arttırılmıştır.
BİLGİ KİRLİLİĞİNE DİKKAT!
Peki, bu ürünlerin insan sağlığı üzerine etkileri araştırılmakta mıdır? Burada alışılageldiği üzere her kafadan bir ses çıkmakta ve bilgi kirliliği yine kafaları karıştırmaktadır. Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de en güvenilir kaynaklardan biri olarak bilinen Dünya Sağlık Örgütü, bu tür gıdaların üretiminin insan ve çevre sağlığı üzerindeki etkilerinin belki de geleneksel yöntemlerle üretilen gıdaların yaptığı etkilerden çok daha fazla incelenip araştırıldığını belirtmektedir. Bu ürünlerin güvenilirliği, insan üzerine yapabileceği toksik etki, allerjik reaksiyonlara neden olabilme riski, besin değerinin değişmesi gibi birçok açıdan test edilmektedir. Genetik modifikasyona uğramış gıdaların üretim teknikleri farklılık gösterdiğinden her bir ürünün güvenlik testleri ayrı ayrı yapılmaktadır. Bir başka deyişle, x bir ürüne yapılan genetik modifikasyon sağlık için tehdit içermezken, aynı işlem başka bir ürüne uygulandığında sonucu insan sağlığını tehdit edebilir. Bu da ancak her ürüne özel testlerin yapılması ile anlaşılabilir.
YASALAR VE...
Günümüzde piyasada bulunan genetik modifikasyona uğramış ürünler bütün bu sağlık testlerinden geçirilmiş, üretim ve kullanımları yasalarla (gıda kodeksi) belirlenmiş ürünlerdir. Avrupa Birliği tarafından uygulanan yasalar yanında, gıdaların üretim ve kullanımlarını her ülke kendi yasa ve kanunları ile belirlemektedir. Genetiği oynanmış gıdalar konusunda bazı ülkeler sadece halk sağlığını hedef alarak kanunlarını oluştururken, diğerleri hem çevre hem de sağlığını dikkate alarak kanunlarını oluşturmaktadır. Bazı ürünlerin üretim ve satışı bir ülkede serbest olurken bir başka ülkede daha fazla sınırlandırılmış olmasının en önemli nedeni budur. Dünya genelinde genetik modifikasyonu ve kullanımı değişik ülkelerde kabul gören gıdaların sayısı çok sınırlıdır. Bunlar esas olarak tarım ürünleri olup, en bilinenleri mısır, soya fasulyesi, kabak ve patatestir.
UYARI KOYMAK ZORUNLU!
Sanıldığı gibi piyasadaki ürünlerin neredeyse tamamı genetik modifikasyona uğratılmamıştır. Bu ürünlerin paketlerinin üzerinde “genetik değişime uğratılmıştır” ibaresinin bulunması da zorunludur. Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalarda bu gıdaların insan sağlığına zarar verdiğini gösteren bir sonuca ulaşılmamıştır. Her bilimsel çalışmada olduğu gibi bu alanda da araştırmalar hızla devam etmektedir. İlgilenenler ve daha fazla bilgi almak isteyenler için aşağıda birkaç tıbbi ve bilimsel kaynakçayı sıralıyorum, lütfen biraz zaman ayıralım, okuyalım ve her konuda bizi yanlış yönlendirmeye çalışan insanlara bilimsel gerçeklerimizle karşı duralım.
Uluslararası Genetik Mühendislik ve Biyoteknoloji Merkezi (ICGEB)
http://www.icgeb.org/~bsafesrv/
ILSI Uluslararası Gıda Biyoteknolojisi Komitesi
http://www.ilsi.org/file/Guide-Rev-Sep04.pdf
Düzenleyici Kurumlar Birleşik Biyoteknoloji Web Sitesi (ABD)
ABD Tarım Bakanlığı (USDA), Çevre Koruma Dairesi (EPA), Gıda ve İlaç Dairesi (FDA)
http://usbiotechreg.nbii.gov/
Transgenik Bitkiler ve Dünya Tarımı
Londra Kraliyet Bilimler Akademisi, ABD Ulusal Bilimler Akademisi, Brezilya Bilimler Akademisi, Çin Bilimler Akademisi, Hindistan Ulusal Bilim Akademisi, Meksika Bilimler Akademisi ve Üçüncü Dünya Bilimler Akademisi tarafından yayınlanan rapor. National Academies Press (ABD), 2000 .
http://www.nap.edu/catalog/9889.html
Amerikan Tıp Derneği (AMA)
http://www.ama-assn.org/ama/pub/article/2036-4030.html
Britanya Tıp Derneği
http://www.bma.org.uk/ap.nsf/Content/GMFoods
