Yeni bir bebeğin geleceği haberi tüm
aileyi sevindirirken bazen evin büyük çocuğu için bu haber pek de sevindirici olmayabilir. Kardeş
kavramı, anne babayı, oyuncaklarını, odasını, eşyalarını paylaşma, sahip olduğu her şeyi kaybetme ve
artık sevilmeyeceği düşüncesi evdeki çocuk için stres yaratan bir durumdur.
Bu
düşünceler çocuk için baş edilmesi güç durumlar olabilir. Bu durumda büyük çocuğun ilgiyi yeniden
üzerine çekmek için uygun olmayan davranışlar sergilemesi, saldırgan ya da huysuz olması, bebeksi
davranışlarda bulunması hiç de az görünür durumlar değildir. Anne babalar çocuklarının yaşadıkları
olumsuz duygularla başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilirler.
YENİ
KARDEŞİN DOĞUMU ÖNCESİ ÇOCUĞUNUZU BU SÜRECE HAZIRLAYIN
Büyük çocuğu tüm bu değişimlere
hazırlamak yaşanacak sıkıntıların en aza indirilmesini sağlayacaktır.
Haber verme: Kardeşi
olacağı haberini vermenin doğru ya da yanlış yolu yoktur. Ancak bunun zamanlaması önemlidir. Annenin
karnı yavaş yavaş belirginleşmeye başladığı dönemde ya da çevrenize duyurduğunuzda çocuğa haberi
vermek gerekir. Çocuk kardeşi olacağı haberini anne babasından duymalıdır.
Doğum
zamanı: Kardeşinin ne zaman dünyaya geleceğini çocuğunuzun anlayabileceği terimleri kullanarak
anlatmak en uygun yoldur. Okulöncesi dönemde çocuklarda zaman kavramı henüz tam olarak
yerleşmemiştir. Bu nedenle bu yaştaki bir çocuk kardeşinin 9 ay sonra doğacağını anlayamaz ve
sıklıkla doğumun ne zaman olacağını sorar durur. Bir süre sonra da beklemekten dolayı sıkılır.
Zamanı çocuğun anlayabileceği terimleri kullanarak örneğin takvim üzerinde göstererek anlattığınızda
zamanı somutlaştırmış olduğunuz için çocuk açısından daha anlaşılır bir durum
olacaktır.
Bebek nereden geliyor: Okulöncesi dönemdeki çocuklar sıklıkla bebeğin
nereden geleceğini de sorarlar. Burada çocuğun merak ettiği cinsellik değil, gerçekten bebeklerin
nereden geldiğidir. Bu soru karşısında annenin karnında bebeklerin büyüyebilmesi için hazırlanmış
bir yerin olduğunu; zamanı geldiğinde de annedeki bir delikten dışarı çıkacağını söylemek çocuk için
yeterli olacaktır. Sezaryen olma durumunda karnınızın kesilip içinden bebeğin çıkarılacağını
söylemek çocuğu ürkütecek ve bebeğin size zarar verdiği düşüncesine kapılmasına neden
olacaktır.
Oda değişimi: Çocuğunuzu başka bir oda ya da yatağa almayı düşünüyorsanız
bunu bebek gelmeden epey önce yapmalısınız ki çocuk bebek nedeniyle kendini dışlanmış
hissetmesin.
Kontroller: Doğum öncesi doktor kontrollerinde yanınızda götürün. Böylece
doğum zamanını takip edebilir.
Hazırlık: Bebek eve ilk geldiğinde neler olacağını
konuşun. İlk günler yorgun olabileceğinizi ve bebeğin zamanınızın büyük kısmını alacağını;
beslenmek, uyumak ve altını kirletmekten başka bir şey yapmayacağını, birlikte oyun oynayabilmeleri
için büyümesi gerektiğini anlatın. Oyuncak bebek aracılığıyla bebeğin nasıl tutulması gerektiğini,
ona nasıl davranacağını gösterin. Kardeşi için yapılan hazırlıklara katılmasını sağlayın. Örneğin
hastane çıkış takımını birlikte seçmek, hastane çantasını hazırlamanıza yardım etmek, bebeğe isim
bulmak gibi.
Bebek ziyareti: Mümkünse yeni bebeği olan arkadaşlarınızı ziyarete
gidin.
Bilgilenme: Çocuğunuzla birlikte hamilelik, doğum, yeni doğan bebeklerle ilgili
kitaplar okuyun. Bebek hakkındaki duygu ve düşüncelerini sorun, soru sorması ve paylaşması için
fırsat tanıyın.
Anılar: Çocuğunuzla birlikte onun doğum ve bebeklik zamanına ait
fotoğraf ve filmleri seyredin. Doğumunu ve nasıl bir bebek olduğunu anlatın. Doğduğunda ne kadar
heyecanlandığınızı ve herkesin onu görmek ve kucaklamak istediğini anlatın.
Doğum
planı: Doğum zamanı yaklaştığında ne kadar süreyle hastanede olacağınızı ve siz yokken
çocuğunuzun kiminle kalacağını ayarlayın ve bu durumu çocuğunuza bildirin.
Hastanedeyken ve eve
döndükten sonra çocuğun rutininin mümkün olduğunca değişmemesini sağlayın.
DOĞUM VE YENİ
KARDEŞİ İLK GÖRÜŞ
Kardeş geldikten sonra:
•
Büyüğe özel zaman ayırın. Anne baba ayrı ayrı büyük çocukla bire bir zaman geçirmelidir.
• Çocuğunuzun kardeşiyle ve evde olan değişikliklerle ilgili duygularını
dinleyin. Olumsuz duygular ifade ettiğinde onu bilgilendirin. Çocuğunuza duygularını söze dökmesi
konusunda yardımcı olun. Hiçbir zaman duygularını inkar etmeyin ya da yok saymayın.
•
Zarar verici davranışlara hiçbir şekilde izin vermediğinizi açıkça belirtin. Kızgınlığını
ifade etmesini sağlayıcı yöntemler öğretin. Örneğin, bebekler ya da kuklalar aracılığıyla
duygularını ifade edebilir.
• Arkadaşlarınızın ya da akrabalarınızın vereceği
“abla” ya da “abi” hediyeleri hazırlayabilirsiniz. Böylece bebeğe hediye geldiğinde büyük çocuğunuz
da kendisini dışlanmamış hisseder.
• Bebeği görmeye gelenlere sadece bebekle
ilgilenmemelerini, büyüğe de ilgi göstermelerini hatırlatın.
• Büyük çocuğun
kendisine özel bir alanı ve bebekle paylaşmak zorunda olmayacağı eşyaları olduğu konusunda ona
güvence verin.
• Ev işleri ve bebeğin bakımı konularında büyük çocuğunuzdan
yardım isteyin, ona özel işler verin (bu konuda çocuğu zorlamamak önemlidir, çocuğunuz size yol
gösterecektir).
• Bebeğin bakımına katılmasını sağlayın (yıkama, giydirme,
bebek arabasını itme gibi).
• Büyük çocuk olmanın sağladığı yararları konuşun
(ne yemek istediğini seçebilir, parka gidip oyun oynayabilir, arkadaş edinebilir).
•
Büyük çocuğunuz bebeğe hiç ilgi göstermeyebilir. Bu durumda onu bebekle ilgilenmesi konusunda
zorlamayın. Zamanla ilgilenecektir.
• Çocuğunuz uygun olmayan davranışlarda
bulunduğunda onu hemen cezalandırmayın, duygularını anlamaya çalışın. Bu durum çocuğunuzun birebir
ilgiye daha fazla ihtiyacı olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Duygularını uygun şekilde ifade
etmesi konusunda ona yardımcı olun.