Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Hamilelikte ilk haftalardan itibaren şeker metabolizmasında belirgin birtakım değişiklikler olur. Genç kadınlarda sıklıkla görülen reaktif hipoglisemi hamileliğin ilk 3 ayında çok belirgin olarak yaşanır. Reaktif hipoglisemi, kan şekerinin aniden çok düşmesi şeklinde tarif edilebilir.
Yemek yendikten sonra şeker kanda yükselir ve 3-4 saate kadar yavaş bir şekilde düşer ve açlık hissi uyanır. Reaktif hipoglisemide ise şeker kısa sürede en alt düzeye iner ve bazen baygınlığa bile sebep olabilir. Burada şekeri dengeleyen ve hücre içine girmesine yardımcı olan insülin hormonu yüksektir ve şekerin hızla düşmesine neden olur. Bazen de şekerli yiyeceklerden hemen sonra da bu durum gözlenir. Kanda şeker hızla yükselir. Buna karşılık insülin de normalin üzerine çıkarak şekerin hızla düşmesine neden olur. Hamileliğin ilk 3 ayında bu nedenle halsizlik ve baygınlık hissi sıklıkla görülür. Hatta eski Türk filmlerinde kadın bayılır ve sonraki sahnede hamile olduğu anlaşılır. Halk arasında tansiyon düşmesi olarak yorumlanan ve tuzlu ayran ile tedavi edilmeye çalışılan bu durum aslında reaktif hipoglisemidir. İlk etapta yapılması gereken ise bayılan kadına şekerli su içirmek olmalıdır. Reaktif hipogliseminin önlenmesi için anne adaylarına sık ve az şekerli yiyecekler önermekteyiz.
Gerçek şeker hastalığı veya diyabeti olan hamilelerde hamilelik öncesi önlemler alınması önemlidir. Çünkü hamile kaldığı tarihlerde kan şeker düzeyi dengede gitmiyorsa, bebeğin kaybı veya doğuştan anomali riski artmaktadır. Kontrol edilmemiş şeker düzeyleri ile devam eden diyabette anne karnında bebeği kaybetme olasılığı artar. Bununla birlikte doğan bebeklerde ciddi sorunlar görülmektedir. Eskiden diyabetin iyi bilinmediği ve tedavi edilmediği dönemlerde diyabetik annelerin bebek sahibi olması çok nadirdi.
Hamilelikte ortaya çıkan ve hamileliğin sona ermesiyle birlikte kaybolan “Gestasyonel diyabet veya hamilelik şeker hastalığı” ise hamilelikte tanısı konan ve gerçek diyabet gibi bebeğe etkisi olan bir sorundur. Tanısı çok kolay ve basit testlerle yapılmaktadır. Önemli olan vaktinde teşhis konması ve gerekli tedbirlerin alınmasıdır. Gestasyonel diyabet tüm hamilelerin yüzde 1-3 ‘ünde görülebilmektedir.
GESTASYONEL DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ
Hamilelik diyabeti veya Gestasyonel diyabet riski yüksek olan anne adaylarının önceden bilinmesi tanıyı kolaylaştırmaktadır.
• Ailede diyabet olması
• Önceki hamilelikte gestasyonel diyabet tanısı konmuş olması
• Anne adayının yaşının 35 yaş ve üstü olması
• Polikistik over sendromu olan anneler
• Önceki doğumunda 4000 gram üzerinde bebek dünyaya getiren anneler
• Hamilelikte sigara içimi
Gestasyonel diyabet için risk faktörleridir.
Bu hikayesi olan kadınların hamileliğin başında gestasyonel diyabet açısından taranması gerekmektedir.
Risk faktörü olmayan anne adaylarına ise 24 ile 28 haftalar arasında 50 gram glikoz ile yapılan şeker tarama testi yapılmalıdır. Bu testte açlık kan şekeri alındıktan sonra 50 gram glikoz ihtiva eden şekerli bir sıvı içirilmekte ve 1 saat sonra tekrar şeker tahlili için kan alınmaktadır. Kan şekeri değeri açlık 95 mg/dl ve 50 gram glikoz sonrası 140 mg/dl altında ise test normaldir. Eğer, 1 saatlik değer 140 üzerinde ise test pozitiftir ve bu durumda gerçek tanı için 100 gram ile yapılan 3 saatlik şeker yükleme testi yapılmalıdır. 100 gram OGTT diye de adlandırılan bu testte açlık şeker sonrası içilen 100 gr glikoz sonrası 1,2 ve 3. saatlerde kan şekeri bakılmaktadır. 1 saatte 195,2 saate 165 ve 3 saatte 145’in altında ise Gestasyonel diyabet yoktur. En az 2 değer yüksek saptanırsa, Gestasyonel diyabet tanısı konur.
HAMİLELİĞE BAĞLI ŞEKER YÜKSEKLİĞİ SAPTANIRSA…
Gestasyonel diyabet tanısı konan anne adayları diyabet uzmanı ile görüştürülerek öncelikle şeker kısıtlamalı, diyet ile şeker takibi yapılmalıdır. Eğer şeker düzeyleri istenen sınırlarda ise bu şekilde devam edilir. Bazen diyet yeterli gelmez ve bu durumda insülin tedavisinin de diyete ilave edilmesi gerekir.
Gestasyonel diyabet olan anne adayları ve bebekleri çok yakın izlem gerektirmektedir. 28. hafta sonrası sürekli şeker kontrolünün yanında haftada 1 defa NST, doppler ve ultrasonografi ile izlenmeleri şarttır. Bebeklerin olgunlaştığı haftalara gelindiğinde ise doğum planlanmalıdır. Doğum şekli ise genelde sezaryendir. Çünkü tüm takip ve sıkı kontrollere rağmen Gestasyonel diabet olan annelerin bebekleri kendi yaşıtlarına göre iridir ve vaginal doğumda problemler çok sıktır. Doğum kararı verirken gözetlenen en önemli konu ise bebeğin akciğerlerinin olgunlaşıp olgunlaşmadığıdır. Bu bebeklerde aynı haftadaki diğer bebeklere göre akciğerler yaklaşık 1 hafta geç olgunlaşır. Doğum kararı verdiğimizde biz hekimler bazen anne karnından sıvı alıp, sürfaktan denen maddenin yeterli olup olmadığına bakarız.
Gestasyonel diabet olan annelerin bebeklerini doğum sonrası da bazı sıkıntılar beklemektedir. Bu nedenle doğum yapılacak hastanede yeni doğan yoğun bakım şartlarının mükemmel olması şarttır. Gestasyonel diyabet annelerinin bebeklerinde doğum sonrası sıklıkla kan şekeri düşer. Erken ve ağır sarılık görülür. Kalsiyum ve magnezyum elementlerinin dengesizliği görülebilmektedir.
Gestasyonel diyabet olan anneler doğumdan 8 hafta sonra mutlaka tekrar şeker yüklemesi yaptırmalıdır. Çünkü yaklaşık yüzde 10’unda gerçek diyabet saptanmaktadır. Eğer hamilelikte insülin de kullanılmışsa bu olasılık yüzde 50’lere yükselmektedir.
Eşim de 24. haftada 50 gram şeker tarama testi yaptırdı. Değer yüksek saptandığından 100 gram OGTT yapıldı. Eşim ile birlikte sabah aç olarak kliniğe gittik. Eşim 3 saat boyunca bir şey yemesi yasak olduğundan çok sıkıntı çekti. Buradan aldığımız ders ise şuydu; özellikle 100 gram testi yapılacaksa ara sıra uzanacağınız veya dinleneceğiniz bir yerde testinizi yaptırın. Çünkü 2 saatten sonraki zaman neredeyse geçmiyor.
MAYA SU İLE GÜNLER
Maya’yı merak ediyorsanız, kızım bugün 14 günlük oldu. 3 saat arayla uyanıyor ve meme emiyor. Uyurken kendi kendine gülüyor, bazen ağlıyor. Sabah evden çıkarken, akşama nasıl olacak diye merak ediyorum. Gerçekten akşam biraz daha değişmiş oluyor. Artık hafta sonları tek meşguliyetim onu seyretmek ve fotoğraflarını çekmek. Uzun ince ama bir o kadar da zevkli olan hamilelik döneminizin tadını çıkartmanız dileğiyle…
