Merhaba,
Dün bana çocuğunu getiren bir
anne şöyle söylüyordu...
"Yazın ne kadar da rahattık... Kış geldi, yine hastalıklar
başladı."
Okullar da başlıyor. Çocukları bu sene ilköğretim 1. sınıfa başlayacak
annelerin birçok endişesi var. Bazı çocuklar 5, bazıları 6 yaşında. Hiç okul öncesi eğitimi almadan
okula başlamak zorunda kalan, kendi kişisel bakımını yapamayan çocuklar var ne yazık ki… Acaba
çocuğum başarılı olacak mı? Sınıftaki diğer çocuklardan geri kalır mı? Bu onun ilerideki hayatını
nasıl etkileyecek gibi soruların yanı sıra birde şu soru var akıllarda “Acaba çocuğum bu sene
çok hastalanacak mı?”
Üst solunum yolu enfeksiyonu ya da soğuk algınlığı hem dünyada
hem de ülkemizde doktor ziyaretlerine neden olan en sık hastalıklardan biridir. Burun ve boğazda
iltihaba yol açan 200 ‘den fazla virüs çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarına yol açar.
Üst solunum yolu enfeksiyonları genellikle sonbahar ve kış mevsimlerinde ortaya çıkar. Ama
düşünülenin aksine havanın soğuması ve çocuğun üşümesi ile ilgisi yoktur. Çocuklar kışın daha çok
hasta olurlar, çünkü çocukların okula gitmesi virüsler ile karşılaşmayı arttırır, insanlar hava
soğuk olduğu için iç ortamlarda birbirlerine yakın temasta kalırlar ki, bu da enfeksiyonların
bulaşmasını kolaylaştırır. Ayrıca düşük nem oranı, burun mukozasını kurutur, bu durumda çocukları
soğuk algınlığına yol açan mikroplara (virüslere) karşı daha hassas hale getirir.
ÜST
SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI ÇOCUKLARDA NASIL BELİRTİLER VERİR?
Şikayetler çocuk virüsü
aldıktan 1-3 gün sonra başlar ve genellikle 1 hafta sürer. Bu süre çocuktan çocuğa değişkenlik
gösterebilir bazı şikayetler 2 haftaya kadar devam edebilir. Bebeklerde, huzursuzluk, hafif ateş,
burun tıkanıklığı, uyku sorunları, bazen kusma, ishal olabilir. Daha büyük çocuklarda ise burun
akıntısı, burun tıkanıklığı, boğazda kaşıntı, boğaz ağrısı, halsizlik, hapşırık, geniz akıntısının
yol açtığı hafif öksürük vardır.
SOĞUK ALGINLIĞI (ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI-ÜSYE)
NASIL BULAŞIR?
Üst solunum yolu enfeksiyonu olan bir çocuk hapşırık ya da öksürük ile
hastalığa yol açan virüsü yayar. Virüs havadan damlacık yolu ile bir çocuktan diğerine
yayılabileceği gibi direkt temas yolu ile ya da ortak kullanılan objeler ile
bulaşabilir.
İşte sık duyduğumuz şikayetlerden biri daha… “Çocuğum bu sene
okula başladı ve hep hasta… Sanırım bağışıklık sistemi ile ilgili bir sorun
var…”
Bir çocuk yılda kaç kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir? Ne zaman
bağışıklık sistemi ile ilgili endişelenelim?
Çocukların birçoğu yılda 5-8 kez ÜSYE
geçirirler. Yuvaya giden çocuklarda bu sayı daha da artabilir. Yuvaya yeni başlayan yılda 5-8 kez
hastalanan bir çocuk düşünün, her enfeksiyon 1-2 hafta sürebilir ki, bu nerede ise bütün kış
demektir. 6 yaşından büyük çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonları sıklığı azalır. Ergenlik
çağındaki bir çocuk ise yılda 2-4 üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir. Ancak yılda 8’den
fazla solunum yolu enfeksiyonu, 2’den fazla zatürre ya da yılda 3-4 kez orta kulak iltihabı
geçiren çocuklarda başta bağışıklık sitemine ilişkin bazı testler olmak üzere bazı testlerin
yapılması gerekebilir.
BİTKİSEL EKSTRELER İŞE YARAR MI?
Annelerin bize en çok sorduğu
sorulardan biri de şu: “Çocuğumun daha az hastalanması için ne yapabilirim ya da üst
solunum yolu enfeksiyonu belirtileri başlar başlamaz hemen uygulayabileceğim bir tedavi var
mı?
Dünya üzerinde şöyle bir ilaç yok; verelim ve çocuklar bir daha enfeksiyon
geçirmesinler ya da daha az enfeksiyon geçirsinler. Hem dünya da hem de ülkemizde çocukların
bağışıklık istemini güçlendirdiği ileri sürülen bitkisel bazı ekstreler yaygın olarak
kullanılmaktadır.
Bununla birlikte bu tedavilerin çocuklarda enfeksiyon sıklığını azalttığını
gösteren çalışmalar bu tedavilerin uluslararası rehberlerde yaygın kullanımını önerecek düzeyde
değildir. Bu tedavilerin özellikle uzun dönem etkinliğine ilişkin çok az sayıda bilimsel çalışma
vardır. Bu neden ile bu tür ilaçların kullanılması önerilmemektedir.
Sık olarak yapılan
uygulamalardan biri de üst solunum yolu semptomlarının başlaması ile birlikte C vitamini
verilmesi…
C VİTAMİNİ FAYDALI MIDIR?
Üst solunum yolu enfeksiyonları
tedavisinde ya da üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunmada C Vitamin kullanımı
faydalı mıdır?
Yapılan çalışmalar C vitamini kullanımının üst solunum yolu enfeksiyonları
sıklığını ve semptomlarını azaltmadığını göstermiştir. Hatta bu vitaminlerin uzun süre ve
yüksek doz kullanımının ishal gibi bazı istenmeyen yan etkileri olabilir.
Üst
solunum yolu enfeksiyonları tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?
Aslında viral üst solunum
yolu enfeksiyonlarının kesin bir tedavisi yok.
Özellikle büyük çocuklarda kullanılan bazı
tedaviler burun akıntısı, tıkanıklığı gibi bazı şikayetleri azaltabilir; fakat çocukların daha
kısa sürede iyileşmesini sağlamaz. Tedavisiz 7 gÜn tedavi ile 1 hafta da iyileşir diyebiliriz.
SOĞUK ALGINLIĞINDA ANTİBİYOTİK KULLANIMI
En sık yapılan hatalardan biride gereksiz
antibiyotik kullanımı!..
Bazı anneler antibiyotik kullanmayı hiç sevmez, bazı anneler
ise üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları başlar başlamaz evde zaten hazırda olan bir antibiyotiği
hemen başlayıverirler.
Unutmayalım:
Antibiyotik bakterileri öldürür ama üst solunum
yolu enfeksiyonlarına yol açan virüsleri öldürmez. Viral enfeksiyonlarda gereksiz antibiyotik
kullanılması bakterilerde direnç gelişimine yol açar, gerçekten bu ilaçlara ihtiyacımız olduğunda
ise işe yaramazlar. Bu neden ile antibiyotikler sadece DOKTOR önerisi ile
kullanılmalıdır.
SOĞUK ALGINLIĞI İLAÇLARI
Vurgulamak istediğim bir konu daha var ne
yazık ki, hem ülkemizde hem de dünyada reçetesiz satılan soğuk algınlığı ilaçları çok fazla ve
gereksiz yere kullanılıyor.
Bu ilaçların yan etkileri ya da yanlışlıkla yüksek dozda
alınmaları acile önemli bir başvuru nedenidir. Sadece ABD de 2000-2010 yılları arasında bu ilaçlar
ile ilgili olarak zehirlenme merkezlerine 750 bin çağrı gelmiştir. Amerika Birleşik
Devletleri’nde 2007 yılından itibaren soğuk algınlığı ilaçlarının etiketleri üzerinde değişik
yapılmış ve bu ilaçlarının 4 yaşın altında kullanılmaması gerektiği belirtilmiştir. Ülkemizde de
dekonjestan (burun akıntısı tıkanıklığını ortadan kaldırmaya yönelik ) ilaçlar artık reçetesiz
satılmamaktadır.
Çocuklara gereksiz yere ateş düşürücü bile vermemeliyiz!
Daha
önceki yazılarımda da değinmiştim. Son 40-50 yıl içinde çocuklarda astım ve alerjik hastalıkların
sıklığı artmaktadır. Çok sayıda çalışma bu artışın nedenini bulmaya çalışmıştır. Son 10 yılda
yayınlanan bazı çalışmalar parasetamol kullanımı ile astım ve alerjik hastalıklar arasında ilişki
bildirmiştir. Bu ilaçların çok yaygın kullanılmasının çocuklardaki astım sıklığındaki artış ile
ilgili olup olmayacağı tartışılmaktadır.
“Parasetamol artık kullanmayalım”
demek kesinlikle uygun değil.
Fakat parasetamol ateş ya da ağrı çocuğun genel durumunu belirgin
olarak etkiliyor ve kesin bir ihtiyaç var ise kullanalım.
NE YAPMALISINIZ?
O zaman
anneler bize haklı olarak şunu soruyor: “Onu vermeyin, bunu vermeyin, pekala ne
yapacağız, çocuğun burnu akarken, hapşırırken, öksürürken yapabileceğimiz hiçbir şey yok
mu?’Tabii ki var…Tedavide asıl önemli olan destekleyici
tedavidir.
• Çocukların sıvı alımının
arttırılması.
• Sigaraya maruziyet önemli, sigaraya maruz kalan çocuklar
hem daha sık hastalanıyorlar, hem de şikayetleri daha ağır ve uzun süreli
oluyor.
• Serum fizyolojik ile burnun temizlenmesi ve aspire edilmesi
önemli.
• Ateş ˃38-38.5 C ise, çocuğun genel durumu bozuk ve
halsizlik var ise ateş düşürücü verilebilir.
• Burun akıntısı ve
tıkanıklığını azaltmaya yönelik tedavilerin etkinliği çok sınırlıdır, ancak şikayetlerin belirgin
olduğu durumlarda hekime danışılarak 4- 6 yaşın üzerindeki çocuklarda
verilebilir.
• ASPİRİN kesinlikle kullanılmaz, viral
enfeksiyonlar ile birlikte aspirin kullanılması REYE sendromu denilen karaciğer yetersizliğine kadar
gidebilen ve hayati tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.
SOĞUK ALGINLIĞINDAN
KORUNMA
Çocuklarımızı sık üst solunum yolu enfeksiyonlarından koruyabilir
miyiz?
Hasta kişilerden uzak tutulması! Ne yazık ki bu bu her zaman mümkün değil.
Çocukların elleri ile ağızlarına, gözlerine dokunmaları da enfeksiyon alımını arttırabilir. Sık el
yıkama çok önemli, çocuklara bu alışkanlığın öğretilmesi gerekli.
Üst solunum yolu
enfeksiyonu varlığında çocuklar kağıt mendil kullanmalı ve mendil hemen çöpe atılmalıdır. Özellikle
birçok çocuğun bir arada bulunduğu ortamlarda oyun alanlarının, oyuncakların (artık dersanelerin ve
sınıftaki araçların) uygun şekilde temizlenmesi önemli.
BU ŞİKAYETLERE DİKKAT!
Üst
solunum yolu enfeksiyonları komplikasyonları nelerdir?
Bazı çocuklarda üst solunum yolu
enfeksiyonunu takiben kulak enfeksiyonları (orta kulak iltihabı), sinus enfeksiyonları, pnömoni
(zatürre) gibi komplikasyonlar oluşabilir. Bu neden ile genel durumu kötüleşen, ateşi yüksek olarak,
özellikle 3 günden fazla devam eden, yoğun balgamlı öksürük, hırıltı, kulak ağrısı gibi şikayetleri
olan çocukların bir an önce bir hekime başvurmasında fayda vardır.
VE GRİP…
Soğuk
algınlığının gripten farkı nedir?
Grip aslında soğuk algınlığı gibi viral etkenlerin
(İnfluenza A ve B viruslerinin) yol açtığı bir enfeksiyondur. Ama daha ağır seyredebildiği ve
bazı hastalarda orta kulak iltihabı, zatürre gibi komplikasyonlara yol açtığı için soğuk
algınlığının gripten ayırımı önemlidir.
Soğuk algınlığında ateş yoktur ya da hafiftir; gripte
yüksek ateş vardır üst solunum yolu enfeksiyonlarında baş ağrısı bazen vardır, gripte ise hemen her
zaman vardır.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hapşırık sıklıkla vardır, gripte ise daha az
sıklıkla rastlanır.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hafif öksürük, gripte ise daha
şiddetli öksürük vardır.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hafif halsizlik vardır,
çocukların enerji düzeyi çok etkilenmemiştir. Gripte ise halsizlik daha belirgindir ve haftalar
sürebilir.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında boğaz ağrısı genellikle vardır, gripte boğaz
ağrısı daha nadiren rastlanır.
BU SENE GRİP AŞISI
Grip aşısı her yıl kış aylarında
görülmesi beklenen grip virüslerine karşı yeniden hazırlanan inaktif yani ölü bir aşıdır . 2012-2013
yılı grip aşısı içinde Dünya Sağlık Teşkilatı’nın Kuzey yarım küresi için belirlediği
Influenza A (H1N1), Influenza A (H3N2) ve İnfluenza B virusleri bulunuyor. Bu seneki aşıda
H1N1 virüsü geçen yılki ile aynı kalır iken, H3N2 and B virüslerinin tiplerinde
değişiklik mevcut.
GRİP AŞISINI KİMLER OLMALI?
Sağlık Bakanlığı kimlerin grip aşısı
olmasını öneriyor?
Özellikle risk grubunda olanlar için aşılama önemlidir. Astım, diyabet,
kalp hastalığı , böbrek hastalığı, nörolojik ya da nöromuskuler hastalıkları olan çocuklar ve bu
çocuklar ile aynı evde yaşayan diğer kişiler risk grubunda olmasa bile mutlaka aşılanmalıdır.
Örneğin, evde astımlı bir çocuk var ise evdeki herkesin aşılanması önerilmektedir.
Hepinize
sağlık, mutluluk ve başarı dolu bir eğitim yılı diliyorum.
Başta öğretmenler ve anneler olmak
üzere hepimize kolay gelsin.
Sevgi ve selamlarımla...
