Çocuklar büyür mü, büyütülür mü?

Çocuklar büyür mü, büyütülür mü?

Bir yetişkin diğer bir yetişkine "seni büyütüyorum" derse garip karşılanır. Anne-babalar için ise "çocukları büyütmek" çok normal gibi görünmektedir. Oysa çocuklar büyür, biz onların büyümesi için gerekli ortamı sağlarız.

Anne babalığın temelde iki rolü vardır. Çocuğun gelişimi için uygun ortamı sağlamak ve çocuğun yapabildiklerine tepki vermek. Uygun ortam, çocuğun korunması, beslenmesiyle ilgili yapılanlardır. Çocuğa tepki vermek ise çocuğun davranışlarını takdir etmek ya da uygun bir dille eleştirmek ve istenmeyen davranış yerine, beklenen istenen davranışı ifade etmektir.

Çocuğa tepki vermek, bir anlamda çocuğun yaptıklarına geribildirim vermektir. Çocukların gelişimi açısından en iyi geribildirimin genelleyici değil çabalarını takdir eder şekilde davranışlarına yönelik olduğunda gelişimlerini olumlu etkilediği görülmüştür. Araştırmada bir grup anaokulu çocuğuna başardıkları bir iş sonrası "sen iyi, akıllı bir çocuksun", gibi genel takdir ifadeleri söylenmiş, bir başka grup çocuğa ise çabalarını takdir eden "iyi çalıştın, bu yaptığın işe yaradı, başka yolları da düşünebilir misin?" gibi ifadeler söylenmiştir. Bu geribildirimlerin ardından çocukların herhangi bir başarısızlıkta, tepkileri gözlenmiştir. Çabaları takdir edilen ve farklı çözümleri düşünmesi istenen çocukların, genel ifadelerle kişilikleri takdir edilen çocuklara oranla işler ters gittiğinde becerilerini kullanıp kendilerine güvenli oldukları görülmüştür. (Dweck, 1999, syf 112, 113).

Bu araştırmanın bize söylediği en temel şey çocuklarının "çabalarının" takdirinin onların gelişimi için önemli bir araç olduğudur. Çocuklar doğal olarak birbirlerinden farklıdır. Farklı ilgi ve yeteneklere sahiptir. Dolayısıyla bazı konularda daha çok, bazı konularda daha az zorlanacaklardır. Araştırmalar, çabanın takdir edilmesinin, önemsenmesinin çocukların zihinsel ve duygusal gelişimini olumlu etkilediğini göstermektedir.

Bazen anne-babalar çocuklarını kafalarındaki insanlar yapma tuzağına düşerler. Bir başka deyişle çocuklarının çabalarını takdir edip onların büyümelerine fırsat tanımak yerine, onları kendi projeleri gibi görüp istedikleri şekilde büyütmeye çalışırlar. Çoğu kez bu tuzağa düşen anne-babalar, çocuklarıyla ilişkilerinde sorunlar yaşanır. Çünkü bu anne-babalar çocuklarına ve onların çabalarına odaklanmak yerine, kafalarındaki projeye odaklanmıştır.

Çocukları büyütmek ile çocukların büyümelerine destek olmak arasında fark vardır. Yukarıda bahsedilen araştırmada da olduğu gibi çocuklarının çabalarının takdir edilmesi, onların farklı seçenekleri düşünmelerini sağlamak çocukların büyümesine destek olmaktır. Çocuklara sık sık genelleyici ifadeler söyleyip, çabalarını göz ardı etmek ise çocukların sorunlarla karşılaştıklarında çaresiz, kendilerine güvensiz olmalarına neden olabilir.

Aşağıdaki öykü çabanın geişimde önemini anlatmaktadır:

İki adam ormanda yürürken bir kelebek ko-zası görmüşler. Bu esnada yeni olgunlaşmaya başlayan bir kelebek kozadan çıkmak için kozanın duvarlarını zorluyormuş. Adamlardan biri lBen şuna yardımcı olayım da bir an önce kozanın duvarlarını yırtsın' diye düşünerek öbür ada-mın müdahale etmesine fırsat tanımadan bir ha-reketle kozanın duvarını yırtmış ve kelebeğin çık-masını sağlamış. Diğer adam "Sen ne yaptın şim-di bu kelebek uçamayacak" demiş. Kozayı yırtan adam hayretle "Neden? Ben ona yardımcı ol-dum." demiş. Diğer adam "Bu kelebeğin uçabil-mesi için kanatları ile kozanın duvarlarını zorla-ması gerekir eğer zorlayarak açmayı başaramaz ise kanatlan yeteri kadar güçlenemez, kanatları yeteri kadar güçlenmeyince de kozadan çıktığı zaman uçamaz. Sen ona yardım edeyim derken kötülük ettin, kanatlarının yeteri kadar güçlen-mesini engelledin." demiş.

Çocuklarınızın çabalarını takdir ederek onların kanatlarını güçlendirmenizi dileriz.