Nasıl ki bir ülkede, araçların hangi yoldan, ne tarafa gitmeleri gerektiğini gösteren trafik işaretleri ve kurallarının olması, insanların kaygıdan uzak ve güvenle yolculuk yapabilmelerini sağlıyorsa, ev hayatında da kuralların olması aynı düzen ve güvenlik hissi için önemlidir. Özellikle çocuklar büyüme ve gelişmelerini var olan sınırlara yetişebilmek ve onları aşabilmek üzerine kurar, sabretmeyi, beklemeyi, bir düzen içerisinde günlerini programlamayı bu kurallar aracılığıyla öğrenirler.
Kuralların olmaması, çok fazla olması, çok katı ya da kolaylıkla esneyebilir durumda olması bu sebeple çocuğun gelişimini de ciddi ölçüde etkiler.
Çocuklar bebeklikten çıkıp oyun çağına geldikleri anda ev kuralları ile karşılaşırlar. Ancak her yaşın özelliklerine göre kurallar da farklılık gösterir. Hem çocuğun hem de ona bakım veren herkesin kuralları ve kurallara uyulmaması neticesinde yaptırımların ne olacağını bilmesi, bunların evdeki herkes tarafından aynı şekilde tutarlı ve düzenli şekilde uygulanması önemlidir.
Çocuk daha önceden bilmediği hiçbir şey için yargılanamaz. O sebeple uygun olmayan bir davranışla karşılaştığında çocuğa kuralın ne olduğu söylenmelidir. Kurala uyulmaması durumunda yaptırımın ne olacağı da belirtilmelidir. Kurala uyulmaması halinde yaptırım uygulanırken, bağırmak, kızmak, küsmek, şiddete başvurmak gibi yöntemler kesinlikle doğru değildir, çocuğa çok ciddi psikolojik zararlar verir. Olması gereken, belirtilen yaptırımı sakince, çocuğu korkutmadan uygulamaktır.
YAPTIRIM NASIL UYGULANMALI?
Örneğin; oyuncaklarını, herkesin kullandığı bir odada oynayan ve oyunu bittikten sonra toplamayan bir 4 yaş çocuğuna, oyunu bittikten sonra oyuncaklarını toplaması gerektiği en başından söylenmeli, toplamaması halinde onlarla bu hafta boyunca tekrar salonda oynayamayacağı belirtilmeli ve eğer kurala uymayıp toplamazsa, oyuncağını toplama kuralına uymadığın için “Bu oyuncağı senin yerine ben şu an kaldırıyorum ve bu hafta onlarla sadece kendi odanda oynayabilirsin” diye belirtilmelidir. Oyuncak tekrar odaya gelir ve orada oynanırsa, oyuncağın hafta boyunca temelli olarak alınacağı söylenir ve gerekmesi durumunda uygulanır.
Biz Mart ayında Atölye Psikoloji’nin Anne Baba Atölyeleri’nde evde kuralların nasıl konulması gerektiğini konuşacağız. Hangi yaşta, hangi sınırlar, ne ölçüde konmalı? Uyulmaması durumunda yaptırım ne olmalı? Bunun çocuk gelişimi üzerindeki etkileri neler olabilir? Atölyemizden önce, siz sevgili Anne Olunca Anladım okuyucularına da bu konuda minik hatırlatmalar yapmadan geçmek istemedim.
KURALLARI UYGULARKEN BUNLARI ASLA YAPMAYIN!
Aşağılamayın.
Tehdit etmeyin.
Rüşveti yaşamınıza sokmayın.
Uslu duracağına dair söz istemeyin.
Aşırı koruyucu davranmayın.
Aşırı hoşgörü göstermeyin.
Tutarsız kurallar ve sınırlamalar getirmeyin.
Yaşına uygun olmayan kurallar koymayın.
Ahlak dersi vermek ve suçluluk duygusu yaratacak disiplinlerden kaçının.
Engellemeyeceğiniz bir şeyi yapmamasını söylemekten kaçının. Bu konuda sadece iyi model olmaya özen gösterin.
Eğer bunlardan herhangi birini yaptığınızı farkediyorsanız da, hata yaptığınızı kabul edip yeni yolları öğrenmek için harekete geçin. Unutmayın ki tüm anne babalar hata yapar, ancak sadece bazıları hatalarının üstesinden gelerek doğru bir model olmayı başarabilirler. Siz neden doğru bir model olmayasınız ki?
