Oyun çocuğun dış dünyayı keşfetmesini,
doğal ve aktif şekilde öğrenmesini sağlayan, taklit becerilerini geliştiren, günlük yaşantısı, anne
baba ve çevresi ile ilişkileri hakkında bilgi veren bir araçtır. Eğlencenin yanı sıra oyun çocuk
için en önemli “iş”tir. Büyümenin önemli bir parçasıdır.
Oyun çocuğun
karşılaştığı güçlükleri yenmesini sağlar. Tek başına oynayan çocuk oyunda kendi kendisinin
patronudur. Çocuğun nesneleri ve fonksiyonlarını tanımasını, renk, şekil, boyut gibi kavramları
öğrenmesini, neden-sonuç ilişkisi kurmasını sağlar. Çocuğun özgüvenini arttırır, sosyal beceriler
kazandırır. Dil gelişimini destekler. Yaratıcılığı ve hayal gücünü arttırır. İnce ve kaba motor
becerileri geliştirir.
1 YAŞ ÇOCUĞUNUN OYUN VE OYUNCAKLARI
1 yaş çocuğu hareket
yeteneğinin artması ile birlikte çevresiyle daha fazla ilgilenmeye başlar, etrafında gördüğü,
ulaşabildiği her eşya ile oynamak, yeni keşifler yapmak ister. Oyun gereksinimi artmış ve oyun
malzemeleri farklılaşmıştır. 1 yaşından önceki oyuncakları daha çok görsel, işitsel ve dokunsal
becerilerini geliştirmeye yönelik sesli, ışıklı, parlak oyuncaklar iken 1 yaş itibariyle düşünme ve
el becerilerini destekleyici oyuncaklar çocuğun hayatında önemli bir yer edinmeye başlar. Bu dönemde
uygun boşluklardan şekilleri kutuya atmak, şekilleri uygun boşluklara yerleştirmek (tek parçalı
yap-bozlar), lego, blok gibi inşa oyuncakları, evcilik, doktorculuk gibi konulu oyunlar, oyuncak
hayvanlar, araba, kamyon, uçak, tren, top, bebek, yumuşak tüylü/tüysüz oyuncaklar, oyuncak telefon,
oyuncak meyve-sebze, oyuncak ev eşyaları, su oyuncakları, müzik aletleri, hikaye kitapları, üzerinde
değişik şekillerin olduğu kovalar, iç içe geçen kaplar, büyükten küçüğe sıralanan halkalar, basınca
ses çıkaran oyuncaklar ve kitaplar, çocuğun kendi başına kullanabileceği basmalı, itmeli, çekmeli
oyuncaklar, oyun hamuru, boya kalemleri dil, bilişsel ve motor becerilerinin desteklenmesi için
kullanılabilecek materyallerdir.
ANNE BABALAR ÇOCUĞUN OYUNUNA KATILMALI MI?
1 yaş
çocuğu yaşıtı çocuklarla birlikte oynama becerisine sahip değildir. Bir arada olup aynı malzemelerle
oynasalar da ancak bir yetişkinin desteği ile yaşıtı bir çocukla kısa süreli bir paylaşımda
bulunabilir. Kendi başına oynayabilse de çoğunlukla bir yetişkinle birlikte oynamayı tercih eder. Bu
noktada anne babalar mutlaka çocuğun oyununa katılmalı ancak yönlendiren ve devamlı öğreten
pozisyonunda olmamalı, oyunu çocuğun yönlendirmesi konusunda onu teşvik etmelidirler. Hangi
oyuncakla ve ne oynanacağı, kimin hangi oyuncağı kullanacağı gibi seçimleri çocuğun yapması karar
verme becerisini destekler, özgüvenini arttırır. Anne babanın da çocukla oynamaktan keyif alması
çocuk açısından oldukça önemlidir. Çocuklar anne babalarının kendileriyle isteyerek mi yoksa zoraki
mi oynadıklarını çabucak fark eder ve karşısındakinin keyif almadığını hissettiğinde oynamaktan
vazgeçer. Bazı anne babalar için çocuğuyla yere oturup oyun oynamak zordur. Bu noktada anne ya da
baba çocuğu ile birlikte yapmaktan hoşlanacağı başka aktiviteler bulabilir.
OYUN MEKANI
NASIL OLMALI?
Oyun alanının belli bir mekan olması çocuğa düzenli olmayı ve kurala uymayı
öğrettiği gibi istenmeyen dağınıklığın da ortadan kalkmasını sağlar. Oyun için çocuğun odası ya da
ortak yaşam alanının bir köşesi belirlenmeli, burada oyuncak dışında çocuğa zarar verebilecek
kesici, delici eşyalar olmamalı, oyun mekanında gerekli güvenlik önlemleri (priz kapakları, çekmece,
dolap, pencere kilitleri gibi) alınmalı, oyuncaklar türlerine göre kutulanmalı, oyun bittiğinde
oyuncağı toplayıp yerine koyma alışkanlığı çocuğa kazandırılmalıdır.
ÖNERİLER:
• Oyuncak seçerken sağlam ve güvenilir malzemelerden
yapılmış olmasına dikkat edilmeli,
• Popüler oyuncaklar yerine çocuğun
becerilerine uygun, yaratıcılığını destekleyici, birden çok kullanım şekli olan oyuncaklar tercih
edilmeli,
• Aynı anda birden fazla oyuncak sunulmamalı,
•
Bir oyuncakla oynamayı bitirdiğinde toplayıp yerine koyması sağlanmalı, gerekirse yardımcı
olunmalı,
• Oyuncakların bir kısmı belli dönemlerde kaldırılmalı ve dönüşümlü
olarak tekrar ortaya çıkarılmalı,
• Oyun için ayrılan zamanın içerisine başka
işlerin girmemesine (telefon ile konuşmak, televizyon seyretmek gibi) dikkat
edilmeli,
• Oyun sırasında çocuk yargılanmamalı, eleştirilmemeli, hatası
düzeltilmemeli,
• Çocuğa oyuncağı tanıması ve keşfetmesi konusunda fırsat
tanınmalı, oyuncağın başka kullanım alanları konusunda gerekirse destek olunmalıdır.