Birçok aile zorbalığın genellikle orta ve lise yıllarında gerçekleştiğini düşünse de aslında okullar ve ailelerin zorbalığa karşı önlemleri anaokulundan ve erken ilkokul yıllarından alması gerekir.
Çocuklara zorbalığın ne olduğu, neden ve nasıl yaralayıcı olduğunun öğretilmesinin yanı sıra okulun ve ailelerin zorbaca davranışları başlamadan önlemek amaçlı birlik olması önemlidir.
ZORBALIK NEDİR?
Zorbalık bilinçli saldırgan davranış olarak tanımlanır. Fiziksel (vurma gibi) ve sözel (lakap takma gibi) olabilir. Daha küçük çocuklarda zorbalık dışlanma davranışı ile görülür.
Zorbalık her yaştan çocuğu etkiler. Yapılan çalışmalar çocukların yüzde 15-20'sinin zorbalığa "sık sık" uğradığını bildirir. Ayrıca çocukların yüzde 15-20'sinin zorbaca davranışlarda bulunduklarını bildirdikleri belirlenmiştir.
OKULDA ZORBALIK
Küçük çocuklar internete, sosyal sitelere veya cep telefonuna çok daha az erişimleri oldukları için yaralayıcı mesajlar/resimlerden uzak olsalar da zorbalıktan çok da uzak değildirler. Bu çocukların oyun alanında ve sınıflarında zorbalıkla baş etmeleri gerekir.
Küçük yaş çocuklarda zorbalığın oyundan dışlama, oyuna almama şeklinde gerçekleştiği görülür. Zaman zaman bu zorbaca davranışlarına sözel saldırgan (isim takmak gibi) ve fiziksel saldırgan davranışlarda bulundukları görülür.
Genellikle kurban statüsünde olan çocuklar engelleri olan veya sosyalleşmede güçlük çeken ve sosyal desteği az olan çocuklardan olmaktadır. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda obezitenin de zorbalığa uğramada etkin bir faktör olduğu bulunmuştur. Bazı durumlarda çocuklar sadece farklı özellikleri (isim gibi) sebebiyle de zorbalığa uğrayabilir.
EBEVEYNLER ZORBALIĞI ÖNLEMEK VE DURDURMAK İÇİN NE YAPABİLİRLER?
Çocuğunuzla iletişimi kuvvetli tutun. Arkadaşları ve onlarla olan ilişkilerinden haberdar olun. Çocuğunuz ile her gün günün en iyi ve en kötü zamanını konuşabilirsiniz. Sosyal hayatındaki değişikliklere dikkat edin. Böylece çocuğunuz bir konuda rahatsız olduğunda size gelebileceğini bilir.
• Çocuğunuza zorbalığın ne olduğunu anlatın. Küçük çocuklar başka çocuklara vurmanın, ittirmenin yanlış olduğunu anlarlar. Fakat ona farklı türdeki zorbalıkları (dışlama, biriyle dalga geçme gibi) da açıklayın.
• Çocuğunuza zorbalığa maruz kalan birini gördüğünde ne yapması gerektiğini söyleyin. Çocuğunu düzenli olarak zarar verici bir durum ile karşılaştığında neler yapması gerektiği hakkında onu bilgilendirin. Çocuğunuza bu durumda hemen öğretmenine gitmesini söyleyin.
• Çocuğunuza empatinin önemini öğretin. Çocuğunuz zorbalığı yaşayan birinin duygularını neler yaşadığını anlayabilirse, kendisinin bu tür davranışlarda bulunma olasılığı daha düşük olacaktır.
• İyi bir örnek olun. Hiç çocuğunuzun önünde başkası hakkında dalga geçtiniz, dedikodu yaptınız mı? Bir garson ile çok sertçe konuştunuz mu? Çocuğunuzun sizi her zaman dinlemediğini, gözlemlemediğini düşünseniz de aslında çocuklar ebeveynlerini gözlemleyerek çok şey öğrenirler.
• Çocuğunuzun zorbalığa uğradığına dair olan ipuçlarını yakalayın. Çocuğunuzda ani davranışsal değişimler gözlemliyor musunuz? Duygusal veya saldırgan tepkileri arttı mı? Kaygılı ve/veya depresif mi?
• Okul ile öğretmenlerin neler yapabileceği ve önlemler üzerinde konuşun. Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını düşünüyorsanız, öğretmeni ile görüşebilir endişelerinizi paylaşabilir ve çocuğunuza göz kulak olmasını isteyebilirsiniz.
ÇOCUĞUN OKULDA ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINI GÖSTEREN İPUÇLARI:
Okulda zorbalığa maruz kalan çocuk bunu utanç ve korku nedeni ile ailesiyle paylaşmaktan çekinebilir. Fakat zorbalığa maruz kalan çocukların birçoğunda ortak tepkiler gözlenebilir:
o Okula gitmek istememek
o Baş ağrısı / mide bulantısı
o Kaygı
o Üzüntü
o Özgüveninde düşüş
o Okul performansında ani düşüş
o Uyumada güçlük
o Yeme düzeninde bozulma
o Öfke patlamaları
o Sebepsiz yaralanmalar
Bu belirtiler zorbalığa maruz kalmanın dışında başka sorunların da habercisi olabilir. Bunun ayrımının iyi yapılabilmesi, gerekli önlemlerin alınıp sağaltım programının uygulanabilmesi açısından mutlaka profesyonel desteğe başvurulmalıdır.
