Çocuk Sağlığı ve Çocuk Endokrinoloji Uzmanı
Tip 1 diyabet veya insüline bağımlı diyabet olarak da adlandırılan çocukluk çağı diyabeti, vücutta insülin salgılayan pankreas bezindeki hücrelerin tahrip olması sonucu gelişir.
Çocukluk çağı diyabetinde, sebebi henüz tam olarak bilinemeyen ve ani olarak başlayan pankreas insülin salgılayan hücre tahribatı sonucu kan şekeri yükselir. Hastalarda çok su içme, çok idrara çıkma, çok yemek yeme ancak zayıflama gibi belirtiler olur. Hastaların yüzde 15 kadarı da bu belirtilerin saptanamaması sonucu diyabet komasına girerek şuur kaybı ile hastaneye getirilirler.
YAKIN AKRABALARDA DİYABET VARSA?
Çocukluk çağı diyabetinin çok büyük kısmı genetik değildir. Yani akrabalarda diyabet olması ile ilgisi yoktur. Ancak son yıllarda çocuklarda da erişkin diyabetine benzer, şişmanlığın tetiklediği diyabet tanısında artış gözlenmektedir. Çocukluk çağı diyabeti en sık 6-7 yaşları ve 13-14 yaşlarında gözlenmektedir. Fiziksel veya ruhsal stresler, bazı virütik enfeksiyonlar, pankreas insülin salgılayan hücre tahribatını tetikleyebilir. Hastanın, herhangi bir anda alınan kan şekerinin 200 mg/dl üstünde olması ve idrarda şeker mevcudiyeti tip1 diyabet tanısını koydurtur.
Tip 1 diyabette insülin vücutta olmadığı için, mutlaka dışarıdan insülin verilmesi gerekir. Ancak yalnız insülin verilmesi ile tedavi sağlanamaz, mutlaka kalori ayarlanması yani diyet tedavisi ve egzersiz yapılması gerekir. Dolayısıyla, çocukluk çağı diyabet ailenin katılımı ve diyabet eğitimini çok iyi öğrenmesi şartı ile; hekim, diyetisyen, hemşire ve psikologdan oluşan bir ekip tarafından tedavi edilir. Hasta mutlaka hipoglisemi yani kan şekeri düşüklüğü belirtilerini öğrenmelidir, çünkü akut dönemde en sık rastlanılan komplikasyon hipoglisemidir. Bu durumda ağıza birkaç kesme şeker atmak veya meyve suyu içmek yeterlidir. Okuldaki öğretmen mutlaka öğrencisinin diyabetli olduğunu bilmelidir ve ara öğün, insülin yapma zamanlarında toleranslı olmalı; hipoglisemi durumlarında müdahale edebilmelidir.
TAKİP VE DİKKAT GEREKLİ
Diyabetin damar, göz, sinir sistemini etkileyen komplikasyonları uzun sürede gelişir (en az 8-10 yıl sonra). Eğer diyabet düzenli kontrol edilir ve kan şekeri değerleri normal düzeylerde tutulursa, bu komplikasyonlar gelişecek diye korkmaya gerek yoktur. Diyabetli çocuk kan şekeri seviyelerini ayarladıktan sonra her türlü aktiviteyi yapabilir, diyabetsiz çocuklardan herhangi bir fark göstermez. Bunun için düzenli takipte olması ve kan şekeri ölçümlerini yapması gerekir. İnsülin dozları çocuk büyüdükçe artar, bu yönden dikkatli olmak gerekir.
Çocukluk çağı diyabetinde bir diğer tedavi seçeneği, insülin pompasıdır. İnsülin pompası diyabeti iyi öğrenen, kalori sayımlarını yapabilen çocuklarda tercih edilebilir
