Çocukluk çağında horlama sık görülen bir şikayet. İstanbul’da ilkokul çocuklarında yaptığımız bir çalışmada yüzde 7 oranında bulduk bu sıklığı; farklı ülkelerde de benzer oranlarda bulunmuş. Peki, her zaman önemli bir sorun mudur horlamak? Her horlayan çocuğun geniz eti ve bademcikleri ameliyat ile alınmalı mıdır? Bu yazıda bu çok önemli sorulara cevap vermeye çalışacağım.
Eğer çocuğunuz yalnızca üst solunum yolu enfeksiyonu döneminde (yani
nezle olunca) horluyorsa bu normaldir! O dönemde burnunu temizlemek,
burun spreyleri kullanmak, ortamın sıcak ve kuru olmamasını sağlamak
önemlidir. Biz anneler o dönemde ballı ıhlamur yapar, kocaman öper bu
önlemlerin etkisini arttırırız.
HORLAMA HAFTADA 3’TEN FAZLA İSE…
Ancak
nezle olmadığı dönemlerde de çocuğunuz haftada üç kereden fazla
horluyorsa, o zaman kronik horlaması vardır. Bu durumda eşlik eden
şikayetlerin ve fizik muayenesinin değerlendirilmesi gerekir.
Horlama
çocuklarda çoğu kez geniz eti ve bademciklerin büyük olması nedeni ile
olur. Bademcik ve geniz eti büyük olmasına rağmen eğer hava rahatlıkla
içeri giriyor ve dışarı çıkıyor ise buna basit horlama denir. Ama
horlama aynı zamanda çok önemli sıkıntılara yol açabilecek tıkayıcı uyku
apnesinin belirtisi olabilir. Bu iki durumun birbirinden ayırt
edilebilmesi önemlidir. Aslında basitçe şöyle de denebilir. Okul öncesi
dönemde her 7 çocuktan biri horluyor, ama bunların sadece 1 ya da 2
tanesinin ameliyat ile bademcik ve/veya geniz etinin alınması gerekiyor.
TIKAYICI UYKU APNESİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Uyku apnesi
çok önemlidir. Çünkü çocuklarda aktivite artışı gibi, öğrenme ve
dikkatini toplamada sorun oluşması, idrar kaçırma, baş ağrısı, gündüz
uyku hali gibi aslında oldukça sık rastlanılan sorunlara yol açabildiği
gibi; zamanında tanı alamamış ve tedavi edilmemiş çocuklarda tansiyon
yüksekliğine ve kalp yetersizliğine, hatta ne yazık ki hayatı tehdit
eden sonuçlara yol açabilir.
Çocuğunuzun benzeri şikayetleri var
ise, bir sürü test yaptırmadan ya da ilaç kullanmadan önce uykusunun
nasıl olduğunu gözlemleyin ve horlaması var ise mutlaka bu konuyu
hekiminiz ile görüşün.
İŞTE ÖNEMLİ SORU: HANGİ ÇOCUK AMELİYAT OLMADIDIR?
Aslında
çocuğunuz horluyor ise, doktor da size geniz eti ve bademcik büyük
diyorsa, var olan duruma tanı kondu gibi geliyor insana, ama birçok
çalışma böyle olmadığını gösteriyor.
Size bazı sorular sorabiliriz:
Horluyor mu? Uyku sırasında nefesi duruyor mu? Uyku sırasında tıkanıp
uyandığı ya da sizin endişelenerek çocuğunuzu uyandırdığınız oluyor mu
vb. gibi...
Ya da endoskopi ile bakabiliriz... Ooo çok büyük, yüzde 70- 80 tıkıyor hava yolunu denebilir...
Yan kafa grafisi çekilebilir...
Uyku sırasında çekilen videolar incelenebilir…
Ama
ne yazık ki bunların hiç biri tıkayıcı uyku apnesinin kesin tanısını
koymak ve ameliyata en doğru şekilde karar ermek için yeterli değildir.
Ailelerin şikayetleri ve doktorun muayenesi ile (kulak-burun-boğaz
doktoru da olsa) tanı koymak zordur.
Sadece bu yöntemler ile
karar verildiğinde aslında uyku apnesi olmayan bazı çocuklara apnesi
varmış gibi tedaviler öneriliyor ya da apnesi yok denilen bazı
çocuklarda alması gereken tedavileri alamıyor. Bir başka deyiş ile;
aslında apnesi olamayan bazı çocuklar gereksiz yere ameliyat oluyor,
apnesi olan bazı çocuklar ise hiç tedavi alamıyor!..
PEKALA BU SORUNLARI NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ? ÇOCUKLAR NASIL DOĞRU TANI ALIR?
Bu soruya en doğru cevabı “uyku çalışması” ile verebiliriz.
Uyku
çalışması sırasında çocuk gece uykusu sırasında izlenir, horlama
tıkayıcı bir apneye eşlik ediyor mu? Çocuğunuzun oksijeninde düşme,
kalbinde zorlanma oluyor mu?
Uyku kalitesi nasıl gibi sorulara cevap verebilen en objektif test hastane şartlarında gerçekleştirilen uyku çalışmasıdır.
Amerika’yı
yeniden keşfetmeye gerek yok aslında... Özellikle de uyku apnesi gibi
birçok çocuğu etkileyen hastalıklar ile ilgili olarak tanı ve tedavi
rehberleri mevcut...
Amerika Birleşik Devletleri’nde yeni
yayınlanan ve horlayan çocuklarda uyku apne tanısı koyma üzerine
hazırlanan bir rehberde kronik horlaması ve tıkayıcı uyku apne
semptomları olan çocuklara uyku testi yapılması gerektiği belirtildi.
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde cerrahlar uyku çalışması olmayan
çocuklarda bademcik ya da geniz eti alınması operasyonlarını
gerçekleştirmezler. Zaten sigorta şirketleri de bu operasyonu uyku
çalışması olmadan maliyetini karşılamazlar.
Tanı koyduktan sonra
ne mi yapalım? O da başka bir yazının konusu, ama uyku çalışmasının
yararlarından biri de tabii ki tedaviyi de yönlendirmek. Nasıl mı? Durum
hafifse, tıkayıcı uyku apne takibi veya bazı ilaçlar önerilebilir. Orta
ve ağırsa geniz eti ve bademciklerin alınması önerilir. Tabii çocuk
kilolu ise kilo vermesi, ortodontik sorun varsa ortodonti tedavisi
alması da çok önemli. Kısaca tedavi bir ekip işi!..
Sağlıklı ve güzel günler dileğiyle...