Çocuk Sağlığı Hastalıkları Uzmanı - Çocuk Alerji Hastalıkları Uzmanı
Öncelikle hepinizin yeni yılını kutlar; mutlu ve sağlıklı bir yıl dilerim.
"Ev tozu", "akar", "ev tozu akarı", "mite" alerjisi olarak adlandırılan bu ifadeler, aslında hepsi birbirinin aynı olan, en baş belası alerjenlerden birini tanımlar.
Alerji tedavisinde temel prensip, alerjiye neden olan bir neden bulunmuş ise; ondan uzak durmaktır. En sık karşılaşılan ev içi alerjenleri; ev tozu akarlarıdır. O halde bundan uzak durmak önemli. Ama nasıl? Burada önemli olan ne eksik, ne fazla olmasın. Yeterince önlem uygulansın. Çevremizde görüyoruz; ne öyküsü uyuyor, ne şikayetler ile toz arasında bir ilişki var; ama hemen tozdan sakınma önlemleri abartılı olarak uygulanmaya başlıyor. Çocuk 1-2 kez öksürünce hemen bütün yataklar değiştiriliyor, evdeki bütün halılar kaldırılıyor, bütün ev her gün süpürüp siliniyor. Başlangıçta tüm aileler çocuğunun hatırına diye seve seve bu uygulamaları yapıyor. Ama bir gün değil, bir ay değil; devamlı böyle bir uygulamanın getireceği zorlukları bir düşünün. Zavallı anneler perişan oluyor. En ufak bir aksamada da suçluluk ve yetersizlik duygusu yaşıyorlar. O zaman ne yapalım?
Birincisi, genelde yapılacaklar. Şöyle ki, çocuk astım tanısı veya bir başka alerjik hastalık tanısı almış; ama kandan veya deriden test yapılmamış, neye alerjisi var bilinmiyor. Bu durumda tozdan ne kadar sakınmak gerekli? Bu durumda sadece "olmasın" diye korunmak amaçlı sakınmadır. Bu da asla abartılmamalıdır. Sadece çocuğun yatak-yastık ve yorganı yün olmasın (pamuk, sünger, hazır ürünler, silikon vs. olabilir) yeter. Ya da değiştirmek mümkün değil, ille de yünde yatacaksa, çift kat nevresim, çarşaf ve yastık yüzü yeter. Bir de çocuk halıda uzanarak oynarken öksürük nöbetlerine tutuluyorsa, onun oynadığı yerdeki halının üstüne bir çarşaf vs. serip direkt toz ile teması önlemek yeterlidir. Yastık kabartmak, halı çırpmak gibi aşırı toz kaldıran işleri çocuğun yanında yapmamak gerekir.
İkincisi; toz alerjisi saptanan çocukların korunması. Burada kandan veya deriden yapılan alerji testi ile çocuğun akar alerjisi kesin olarak saptanmışsa; daha sıkı önlemler gerekir. Birinci gruptaki önlemleri almak yanı sıra biraz daha dikkat eklenir. Şöyle ki; çocuğun yattığı odada yerde de toz tutacak halı kalmamasında yarar vardır. Ayrıca akarların yaşama ortamı olan yün veya kuştüyü eşyaların da çocuğun odasında olmamalı gerekir. Bazen ev küçük olup yedek yataklar vs. yüklük olarak kullanılan bir yerde depolanır. İşte bu oda çocuğun odası olmasın. Çocuğun uyuduğu odada mümkün olan en az miktarda eşya, onlar da toz tutmayacak gibi yıkanıp silinebilen cinsten olmalı. Hatta yumoş, panda gibi içi doldurulmuş oyuncaklar da akar deposu olabilir. Bu oyuncakların da odada bulundurulmaması gerekir. Çocuğun alışkanlığı var, oyuncağa sarılarak uyuyor; o zaman da bu oyuncağın zaman zaman çamaşır makinesinde 60 derece üstünde yıkanması gerekir. Zaten akarların ölmesi için, çocuğun giysileri, çarşaflar vs. de gereken 60 derecede haftada bir yıkanmalıdır.
Akarlar, vücuttan dökülen saç kepeği ve deri döküntüleri gibi çok küçük, fark etmeden devamlı döktüğümüz artıklarla beslenir. Sularını ise havanın neminden alırlar. Pek çok evde kullanılan oda nemlendirici buhar makineleri, aslında akarların yaşamasını da kolaylaştırır. Bu nedenle gereksiz yere devamlı buhar makinesi kullanılmamalıdır. Yatak, yastık vs. sentetik de olsa yine de içinde az çok akar yaşayabilir. Bu canlının alerjen özellik taşıyan dışkı, vücut parçacıkları, yüzeye çıkıp nefes yolu ile solunum sistemine girer ve alerjiyi tetikler. Bunu önlemek için de akar alerjeni geçirmeyen özel çarşaf-nevresim takımları, koruyuculuğu en iyi olan yöntemlerdir. Eşyanın üstüne önce bunlar kaplanır, sonra normal çarşafı, nevresimi de serilir.
Diğer akar ilaçları ve cihazlar ne derece gereklidir? Suya çeken elektrik süpürgeleri de süpürme sırasında halıdan emilen akar alerjenlerinin tekrar havaya savrulmasını önler. Az çok katkısı vardır. Ancak gerek bu makine, gerekse hava temizleyiciler, akar öldüren ve çamaşır makinesinde son durulama suyuna katılan ilaçlar, halılara serpilen akar öldürücü tozlar, koltuk gibi içi dolu eşyalara sürülen akar öldürücü köpükler vs. olmazsa olmaz değildir. Yani, bunları alıp yapmak için büyük ekonomik sıkıntılara girmeye gerek yoktur. Maddi durumu iyi olanlar bu uygulamaları alıp yapabilir. Ne fayda etse kardır. Ama bunları yapabilmek için sıkıntıya girmeye, borçlanmaya, zahmetlere katlanmaya gerek yoktur. Herkesin rahatça uygulayabileceği basit önlemler yeterlidir.
Giysilerde de abartıya gerek yok. Direkt vücuda temas eden yün giymemek yeterlidir. Ancak yünlü giysiler yaz boyu dolapta kapalı durup sonra direkt giyilirse, onlarda da akar ve akar artığı alerjenler olabilir. İyice havalandırıp çırpıp sonra dıştan giyilebilir. Sadece yünlü iç giysi giymemek yeterlidir. Akarlardan temizlemek için giysilerin 60 derecede yıkanması uygundur. Hatta bazı Kuzey Avrupa ülkelerinde halıları bile yıkayacak boyutta çamaşır makineleri kullanılmaktadır.
Hepinize akarlardan arındırılmış günler dilerim.
