Halitosis Latincede halitus ve osis
kelimelerinden oluşan, ağızda meydana gelip hem kişiyi hem de çevresini rahatsız eden koku oluşumuna
verilen isimdir. Ağız kokusu biyolojik bir problem olmakla kalmayıp sosyal bir problem olarak da
kişiyi etkilemektedir. Hatta sosyal yanı ağız kokusunun bir problem olarak görülmesinde daha ağır
basmaktadır. Yapılan klinik çalışmalar ağız kokusunun erkeklerde üç kat daha fazla görüldüğünü
bildirmektedir.
Ağız kokusu oluşumunu nedeni yüzde 90 gibi büyük bir oranda ağız
içindeki problemlerdir. Yani tedavi edilmemiş çürük dişler, temizlenmemiş diş taşları ve problemli
dişetleri, tamamlanmamış kanal tedavileri ya da ağızda kırılarak kalmış ve çekilememiş diş kökleri
çoğu zaman kötü kokunun ana kaynağını oluştururlar. Bunun dışında üst solunum yolu enfeksiyonlarına
bağlı geniz akıntısının olduğu durumlar ve gastro-intestinal rahatsızlıklar (yani sindirim yolu
rahatsızlıkları, reflü ve gastrit gibi) de koku oluşumunda ikinci ve üçüncü sırayı
paylaşırlar.
Ağız kokusuna neden olan bakteriler çoğunlukla dil sırtında yerleşen ve kükürt
bileşiklerinin salınımına neden olan bakterilerdir. Bu kötü koku kükürt (sülfür) kokusudur. Dil
üzerinde ya da diş çevresindeki dokularda, iyi temizlenemeyen ağızlarda bakteriler ve yiyecek
artıkları birikerek kötü koku oluşumuna neden olabilirler. Dişlerin fırçalanması sırasında özellikle
dişeti kenarlarının ve dil sırtının da mutlaka fırçalanması gerekliliği bu
sebepledir.
Özellikle sabahları kalktığınızda oluşan ağız kokusu her bireyde az ya da çok
mutlaka vardır. Gece boyunca azalan tükürük akışı nedeniyle tükürük ağızı yeterince temizleyemez ve
bakterilerin üremesi artar. Bu da daha fazla koku oluşumu demektir. Bu durumun tam olarak bir çözümü
bulunmasa da ek bir tedaviye gerek olmadan, gece yatmadan önce dişlerin iyice fırçalanması ve
yardımcı olarak bir ağız yıkama suyunun kullanılması bir miktar işe yarayabilir. Tabii
çocuklarda ağız sularını pek tercih etmediğimizi de tırnak içerisinde belirteyim.
SİNDİRİM
PROBLEMİ AĞIZ KOKUSU YAPIYOR!
Bunun dışında üst solunum yolu ya da sindirim sistemi
hastalıklarından kaynaklanan ağız kokusunun nedeni yine bakteri kaynaklıdır. Eğer kişinin
sindiriminde problem var ise sindirim işlemi tam olarak yapılamadığından besinler bakterilerin
çürütme işlemine maruz kalır ve bunun sonucu olarak ortaya kötü kokulu ve ağıza yükselen bir gaz
çıkar. Bu durumda kişide sürekli bir ağız kokusu olacaktır. Örneğin reflüde kişide ağız kokusu bir
tanı kriteri olarak karşımıza çıkabilmektedir.
Aynı şekilde üst solunum yolu
enfeksiyonlarında genizden aşağı süregelen akıntı da ağız kokusunun sık rastlanan nedenlerinden
biridir. Ayrıca kronik sinüzit, farenjit ve tonsilitte (bademcik iltihabı) de ağız kokusu meydana
gelebilir.
Bronşit, pnömoni (zatürre) gibi akciğer hastalıkları da ağız kokusuna neden
olabilmektedir. Ancak buna ağız kokusu yerine nefes kokusu demek daha doğru olacaktır. Bu bölgede
herhangi bir enfeksiyon varlığında yine bakterilerin oluşturacağı kötü kokulu gazlar nefesle
birlikte dışarı atılır.
Ağız içi durumları biraz genişletecek olursak dil fırçalanmamasına
bağlı olarak özellikle dil kökünde bakteri popülasyonunun artması, dişetinin iltihabi durumları,
ağız kuruluğu, aftlar ve ağız içi malign oluşumlar da kokuya neden olabilmektedir.
Bununla
birlikte çok sık duymadığımız diğer ağız kokusuna neden olan durumlar olarak böbrek yetmezliği,
şeker hastalığı, menstrüasyon dönemi, A ve B12 vitamin yetersizliği, demir, çinko eksikliği,
helikobakter pilori, karaciğer yetmezliği ve dehidratasyon yani susuz kalmayı sayabiliriz. Buna ek
olarak ağız kuruluğu yapan ilaç kullanan bireylerde de ağız kokusuna sıklıkla
rastlanmaktadır.
AĞIZ KOKUSU NASIL TEDAVİ EDİLMELİ?
Ağız kokusunda tedavi önce
kaynağı belirlemekle başlar. Kişi diş hekimi, kulak burun boğaz uzmanı ve gastroenteroloji uzmanını
içeren bir ekip tarafından değerlendirilmelidir.
Ağız kokusunun yüzde 90 nedeni ağız-diş
kaynaklı olduğu için ilk olarak diş hekimi değerlendirme ve tedavi yapmalıdır. Ağızdaki mevcut diş
rahatsızlıkları ve dişeti hastalıkları tedavi edilmeli, kişinin ağız hijyeni mükemmele ulaşana kadar
tedavi ve takipleri yapılmalıdır. Tabii ki hekimle hasta işbirliğinin önemi açıktır. Kişinin diş
bakımına göstereceği özen koku oluşumu eğer ağız kaynaklı ise kokuyu tamamen yok edecektir. Destek
olarak da hekiminizin reçete edeceği ağız kokusu gideren gargaralar da
kullanılabilir.
Bununla birlikte eğer kişide ağız kuruluğu var ise sık sık az miktarda su
içilmesi ağız içi dokuları düzenli olarak ıslak tutacağından kokuyu giderecektir.
Tüm dişler
sağlıklı ve hala ağızda koku varsa bu durumda bir KBB ve gastroenterolojik muayeneden geçilmesi
şarttır.
Kaynaklar:
1.Essentials of Oral Medicine Sol Silverman,Lewis R.
Eversole,Edmond L. Truelove syf.283-284
2.Halitosis (Ağız Kokusu) Elmas KASAP, Müjdat ZEYBEL,
Hakan YÜCEYAR Güncel gastroenteroloji 13/2
