Günümüzde bilginin küreselleşmesiyle birlikte pek çok ebeveyn sağlık konusunda internetten detaylı veri toplayabiliyor. Bu gün velilerin çoğu çocuklarını bir "çocuk diş hekimine" götürmeleri ve kontrol ettirmeleri gerektiğini düşünerek kimi zaman 1 yaş civarında kimi zaman daha sonraki bir dönemde bize başvuruyorlar. Bu son derece memnun edici bir durum, çünkü böylece çocuk diş hekimlerinin koruyucu diş hekimliği uygulamaları yapma ve dişlerini hiç çürütmeden çocuğunu nasıl büyütebileceği ile ilgili velileri bilgilendirme şansımız olabiliyor.
Ancak bunun tersi durumlar da yadsınamayacak kadar fazla. Dişlerin çürümesiyle yetinmeyip ağrımasını bekleyen, "Süt dişi bunlar nasıl olsa dökülecek" mantığıyla hareket eden velilerimiz de var. Öncelikle şunu hatırlatmakta fayda var: Süt dişleri dökülüyor evet, fakat hepsi aynı anda dökülüp kalıcı dişler de aynı anda yerlerine gelmiyor. Ortalama 6-12 yaşları arasındaki 6 senelik uzun bir süre içerisinde süt dişleri grup grup dökülerek yerlerini kalıcı dişlere bırakıyor ki, bu döneme "karışık dişlenme dönemi" (mixed dentition) diyoruz. Dolayısıyla, ağızdaki mevcut süt dişlerindeki çürükler, ağıza yeni çıkan ve mineral yapısı henüz zayıf olan kalıcı dişlere kolaylıkla sıçrayabiliyor. Bu tip durumlarda özellikle 6 yaşında, süt dişlerinin en arkasında süren kocaman dişler olan 6 yaş azı dişleri ailelerin süt dişi sanıp önemsememesi nedeniyle çürüyüp çocuk daha 7 yaşına gelmeden kanal tedavisi olmak ya da çekilmek zorunda kalabiliyor. Ve bu dişlerin yerine yenisi de çıkmıyor.
Bununla birlikte "Nasıl olsa süt dişi, nasıl olsa yenisi çıkacak" mantığıyla erkenden çürüyüp erkenden çektirilen süt dişleri de çocukta dişhekimi fobisi oluşturmakla kalmayıp kalan dişlerin birbirine yaklaşarak çekim aralığını kapatmasıyla kalıcı dişlerin çıkamadığı ya da çocuğun ortodontik tedavi görmesiyle (tel tedavisi) sonuçlanan bir süreç başlamış olabiliyor.
KORUYUCU ÖNLEMLER ALMAK GEREK!
Çocuklarda ağız diş sağlığıyla ilgili olarak şu prensibi benimsemekte fayda olduğunu düşünüyorum: "Süt dişlerini çürütmemek için her türlü koruyucu önlemi alın, dişleri çürütmeyin, eğer çürümeye başladığını fark ettiyseniz mümkün olduğu kadar erken, beklemeden bir çocuk diş hekimine başvurun ve gerekli tedavileri yaptırın." Çocuğunuzun minik süt dişlerinin büyük problemlere yol açabileceği doğrudur. Bunlardan birkaçına değinmek istiyorum.
Biliyoruz ki süt dişlerinin hemen altında kalıcı dişlerin tomurcukları bulunmaktadır. Süt dişlerindeki çürükler ilerleyip dişte iltihap oluşumuna (abseye) neden olursa, bu iltihabi durum altta yer alan kalıcı diş tomurcuğuna zarar vererek yeni dişin yapısında ve renginde kalıcı bozukluklara neden olabilir. Yine süt dişlerindeki çürükler tedavi edilmediğinde hızlı bir şekilde diğer dişlere sıçrayarak dişlerde madde kaybına sebep olabilir. Bu madde kaybı dişlerin birbirine komşu olduğu alanlarda ise dişler birbirine kayarak yaklaşır. Çene kemiği içerisinde yer alan kalıcı diş tomurcuğu ise, zamanı geldiğinde rahatça çıkabileceği yer kalmayacağından farklı bir yerden sürebilir ya da gömülü kalabilir.
Süt dişleri zamanı geldiğinde kökleri eriyerek düşer ve yerlerini kalıcı dişlere bırakır. Çürük oluşumu, bu doğal mekanizmayı bozar ve kök erimesinde gecikmelere ya da hızlanmalara neden olur. Bu da dişlerin vaktinden önce kaybına ya da tam tersi zamanı geldiği halde düşmemesine neden olabilir. Her iki durumda da dişlerin diziliminde düzensizlik meydana gelebilir.
Çocuğunuz, çürük dişlerin bulunduğu tarafla çiğneme yapmakta zorlanacağından, tek taraflı çiğneme alışkanlığı geliştirebilir. Tek taraflı çiğnemeye bağlı dişeti problemleri, diş taşı oluşumu meydana gelebilir; çocuğun çene eklemi zarar görebilir.
Özellikle ön dişlerde meydana gelen çürüklerde ve diş kayıplarında çocuğun konuşması etkilenebilir. Ön dişlerin estetik olarak da önemli olması nedeniyle ön dişlerdeki çürükler çocuğun özgüvenini olumsuz yönde etkileyebilir. Çürük süt dişlerindeki madde kaybından dolayı çocuğun yedikleri dişleri arasına sıkışıp ağrı hissi uyandıracağı için çocukta beslenmeye karşı isteksizlik ve iştahsızlık meydana gelebilir. Bu da beslenme yetersizliğine bağlı olarak çocuğun büyüme ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir, fiziksel gelişme geriliklerine yol açabilir.
ÇÜRÜYEN SÜT DİŞİ TEDAVİ EDİLMELİ!
Tüm bu komplikasyonlar içinde en ciddi olan ve velilerin en çok kaygı duyduğu durum dişteki enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmayacağıdır. Çok nadir de olsa böyle bir durum söz konusu olabilir; süt dişi bir enfeksiyon odağı haline gelebilir. Bu nedenle süt dişlerinde meydana gelen enfeksiyonlar kendi haline bırakılmamalı, mutlaka müdahale edilmelidir.
Sonuç olarak, sağlıklı kalıcı dişler için öncelikle sağlıklı süt dişlerinin şart olduğu unutulmamalıdır. Süt dişleri de çürük oluşmaması için çok düzenli fırçalanmalı, rutin bakımları ve koruyucu uygulamalar için diş hekimi ile irtibatta olunmalı, çürüdüyse de mutlaka tedavisi yapılmalıdır.
Sağlıklı gülüşler dilerim.
