Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
NEFES
Prof. Dr.  FAZİLET KARAKOÇ
Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Yazı Boyutu:
Okul öncesi son kontroller kalmasın

Çocuklarımızı ilk doğduğunda önce aylık, sonra 2-3 ay aralıklar ile çocuk doktorlarına götürüyoruz. Hatta çoğu kez bu doktor ziyaretleri ailece oluyor. Anneannesi, dedesi, annesi, babası... “Acaba bu ay kaç kilo aldı? Boyu ne kadar uzadı?” diye merak ediyoruz.  Aşılama programları da yoğun bir şekilde devam ettiği için özellikle hayatın ilk 2-3 yılında çocuklarımız oldukça sık doktor kontrollerine gidiyor. Benim hastalarımdan gözlemlediğim 4-6 yaş aşılarının da tamamlanması ile birlikte çocuklar artık sadece hastalandıklarında doktora götürülüyor. Ama şunu bilmeliyiz ki, hiç bir sağlık problemi olmayan bir çocuğun bile yılda bir kez sağlıklı çocuk kontrolünden geçmesi lazım. Akut bir hastalık döneminde yapılması gereken sağlam çocuk kontrollerinde aksamalar olabilir. Muayene bulguları değişebileceği gibi alınması gereken bazı testler için de çocuğun durumu uygun olmayabilir.

Bu ay  oğlum ile tatildeyim, bir taraftan dilenmeye çalışıyor bir taraftan da Eylül ayı  ile birlikte (oğlum bu sene 8. sınıf oluyor) ne kadar zorlu bir seneye başlayacağımızı düşünüyordum ki, sevgili arkadaşım Hülya’dan yazı göndermem gerektiğini söyleyen bir e-mail aldım. Ben de okula sağlıklı bir başlangıç yapmak için çocuklarımızın sağlık kontrolleri ile ilgili neler yapmamız gerektiğine ilişkin bir yazı yazmayı planladım.

BÜYÜK ÇOCUKLARDA SAĞLAM ÇOCUK KONTROLLERİNDE YAPILMASI GEREKENLER…
Büyümesinin takip edilmesi önemlidir!

Çocuğunuzun boyunun kilosunun ve vücut ağırlığının boyuna oranını gösteren vücut kitle indeksinin  düzenli olarak takip edilmesi önemlidir. Son birkaç yıldır oğlumun odasında kapısının arkasındaki duvara boyunu işaretliyoruz. “Son altı ayda iki parmak uzamışsın Ömer” diyorum.  Terzi, sökük  meselesi… Baktık ki Ömer’in vücut kitle indeksi  giderek artıyor, gerçek bir muayene ve testler sonrası önlemlerimizi almaya başladık…

Tansiyon ölçümü sadece  büyükanneler ve büyükbabalar için değildir…
Her çocuğun en az yılda bir kez, yaşına uygun  bir tansiyon aleti ile tansiyonunun ölçülmesi gereklidir.  Aynı boy ve kilo gelişimini takip ettiğimiz  grafikler gibi çocukların yaşlarına, cinsiyetlerine, boylarına ve kilolarına göre normal tansiyon değerleri vardır. Yetişkinlerde  120-130/80 mmHg’in  değerlerinin üzeri yüksek tansiyon  olarak kabul edilir, ama söz konusu olan bir küçük çocuk ise çok daha düşük değerler bile  normalin üstünde tansiyon değerleri olabilir.

Çocuklardaki tansiyon yüksekliğinin bir diğer önemi  ve erişkinlerden farkı olarak yüksek tansiyon çoğu kez altta yatan bir böbrek ya da kalp hastalığının habercisi olabilir. Bu neden ile tansiyon yüksekliği saptanan  çocukların bu hastalıklar açısından dikkat ile incelenmesi gerekir.

ÇOCUĞA BALIK TUTMAYI ÖĞRETMEK GEREK!
Beslenme her yaşta önemli
Çocuğunuza sağlıklı beslenmenin kurallarını öğretmemiz gerekiyor.
Çocuğumuz küçükken organik pazarlara gidip meyvenin, sebzenin en sağlıklısını, en iyisini seçip yedirmeye çalışıyoruz. Ama çocuklarımız büyüdükçe artık kendilerinin de  nasıl sağlıklı besleneceklerini öğrenmeleri gerekiyor. Yani onlara “Balık tutmayı” öğretmemiz  gerekiyor. Sağlıklı bir beslenme için tatlı, tuzlu ve yağlı gıdalardan kaçınması, sebze, meyve ve protein içeren gıdalar ile beslenmesi gerektiğini bilmesi gerekiyor. Kalsiyum ve D vitaminin önemini ne kadar çok vurgulasak azdır. Özellikle hızlı büyüme dönemlerinde günlük 1200-1300 mg kalsiyum ihtiyacı vardır. Bir bardak süt yaklaşık 300 mg kalsiyum içerir. Bu kalsiyumun emilebilmesi için D vitaminine ihtiyacımız var.  D vitaminine “güneş ışığı vitamini” de deniyor, çünkü  D vitamininin en önemli kaynağı güneş ışığı, her gün 10-20 dakika tercihen güneş koruyucu sürülmeden alınan güneş ışığı bu vitaminin oluşması için yeterli.  Ama daha uzun süre güneş ışığında kalınacak ise mutlaka güneş koruyucu sürülmesi gerekiyor.

D VİTAMİNİ NEDEN ÇOK ÖNEMLİ?
D vitamini sadece kemiklerimiz için değil bağışıklık  sistemimiz için de önemli. Ayrıca kanser başta olmak üzere birçok hastalıktan korunmada önemli olduğunu gösteren çok sayıda çalışma yayınlandı son yıllarda.  D vitamini eksikliğinin olup olmadığı kan testleri ile tespit edilebilir ve eğer bir eksiklik var ise özellikle ergenlik döneminde  hatta hayat boyu  D vitamin desteği verilmesi önerilmektedir.

KAN DEĞERLERİ NASIL?
Yüksek kan yağları çocuklarda da çok önemli!

2011 yılında yayınlanan,  çocuk ve ergenlerde  kardiyovasküler sağlık ve risk azaltma rehberinin önerilerine göre  hiçbir aile hikayesi  ya da risk faktörü vb. olmayan çocuklarda bile açlık kan yağlarının düzeylerine  9-11 yaşlarında bir kez ve 18-21  yaşlarında ikinci kez  bakılması öneriliyor. Eğer çocuk obez ise ya da hipertansiyonu var ise ya da aile hikayesi var ise bu taramanın daha küçük yaşlarda  yapılması öneriliyor.

DEMİR EKSİKLİĞİNE DİKKAT!
Türkiye'de okul çağı çocuklarının yüzde 30'unda demir eksikliği anemisi mevcut!
Demir eksikliği anemisi, öğrenmeyi ve okul başarısını olumsuz yönde etkiler. Bu neden ile özellikle muayene sırasında kansızlığı düşündüren bulguları olan çocuklarda kan sayımı ve vücuttaki demir depolarını gösteren testlerin yapılması  uygun olacaktır.

Kırmızı et, hem demir hem de Çinko ve B12 vitamini açısından  zengindir ve çocukların beslenmesinde mutlaka  yeterli bir miktarda yer almalıdır. Çinko eksikliğine bağlı olarak gözlenen en erken belirti, büyümenin yavaşlamasıdır.

Demir eksikliği var ise ağızdan verilen demir ilaçları  verilir. Bu  ilaçlarının en sık rastlanan, istenmeyen etkileri dişlerin boyaması ya da kabızlık  gibi bulgulardır. Demir ilaçları dişleri boyar ama ilaç sonrası dişlerin iyice fırçalanması ve su içilmesi  dişlerin boyanmasını önler. Dişlerdeki bu boyanma  içsel bir renklenme  olmadığı  ve kalıcı dişleri etkilemediği için endişelenmeye gerek yok. Diş etlerinde irritasyon (gingivit) oluşmuş  ve ağrı var ise çocuğun bir diş hekimi tarafından değerlendirilmesi ve gerekli durumlarda dişlerin cilalanması bu şikayetleri ortadan kaldıracaktır.

OMURGASINDA EĞRİLİK (SKOLYOZ) VAR MI?
Skolyoz, omurganın göğüs  ya da  bel bölgelerinde görülebilen, yana doğru eğriliğidir.  Çeşitli nedenler ile ortaya çıkabilen bu hastalık Türkiye'de yaklaşık 2,5 milyon kişide mevcut. Skolyoz, gelişimin en hızlı olduğu dönemler olan, yaşamın 6- 24. ay, 5-8. yaş ve 11- 14. yaşları arasında daha sık gözlenir. Ergenlik döneminde hastalığın ilerlemesi hızlanır. Skolyoz tedavisindeki en önemli amaç, eğimin ilerlemesini durdurmak ya da azaltmaktır,  bu nedenle  erken tanı çok önemlidir.

Bir omuzda düşüklük, özellikle çocuğunuz öne doğru eğildiğinde kürek kemiklerinde ve  sırt plilerinde asimetri olması, kalçalardan birinin yüksekte olması, bir dirseğin gövdeye diğerine göre daha uzakta durması ilk göze çarpan bulgular olabilir. Bu bulguları siz kendinizde  kontrol edebileceğiniz gibi yıllık sağlam çocuk kontrollerinde doktorunuzdan çocuğunuzun omurgasını  kontrol etmesini isteyebilirsiniz.

ERGENLİK YAKLAŞIRKEN…
Okul çocuklarının günlük hayatları  ve kişisel bakımları  ile ilgili küçük öneriler
Çocukların yaşlarına  göre günde 9-10 saat uyku uyumaları çok önemli. Bu neden ile uygun bir yatağa gitme vaktinin belirlenmesi gerekir. Ergenlik döneminde geç yatan ve erken kalkmakta zorlanan çocuklarda başta okul performansında düşüklük olmak üzere birçok olumsuz etki ortaya çıkar.

Her gün 60 dk fiziksel aktivite yapılması, televizyon, bilgisayar, video oyunları vb. ekran başında geçirilen vaktin maksimum 2 saat olması gerekmektedir.

Çocuklara günlük banyo yapması ve deodorant kullanmaya başlaması öğretilmelidir, kişisel deneyimlere dayanarak söylüyorum ki bu  alışkanlığın yerleştirilmesi erkek çocuklarında biraz daha zor oluyor…

Dişlerini günde en az iki kez fırçalaması ve 6 ayda bir diş hekimine gitmesi önerilmektedir.

GÖZ MUAYENESİ NE ZAMAN?
Okul öncesi dönemde çocukların % 5-10’unda, okul çocuklarının da % 25’inde  çeşitli görme sorunları  vardır. Bu sorunlar ne kadar erken dönemde tanımlanırda tedavisi de o kadar iyi olur. Çocukların 6 aylık iken ilk ayrıntılı göz muayenesini olması önerilmektedir. Daha sonra 3 yaşında ve okula  başlamadan 5-6 yaş civarında  göz muayenesinin tekrarlanması önerilmektedir.

Okul çocuklarında görme ile ilgili bir sorun yok ise her iki yılda bir göz muayenesi yapılması önerilmektedir.

Benim önerim çocuğunuza ait  tüm tıbbi kayıtların bir kopyası sizde olsun. Aşı kartından başlayarak, yapılan testler, çekilen akciğer grafileri, var ise acil başvuruları ve hastane yatışları ile ilgili kayıtlar. Hastalarıma eski tahlillerini sorduğumda en çok karşılaştığım cevaplar şöyle… “Biz onları attık! Nasıl olsa yenilerini yaparsınız diye düşündük.” “Taşınırken kayboldu…’’ “Testler yaptırdığımız hastanede kaldı…” ‘”Bahar temizliği sonrası testleri  bulamadık..”  İyisi mi siz hiçbir şeyi atmayın, temizlik ve taşınma sırasında da sonradan bulabileceğiniz bir yerlere saklayın çocuğunuzun dosyasını...

DOĞUM GÜNÜM!
Oğlum Ömer Temmuz ayında doğdu. İki gün önce doğum günüydü, uyandığımda ilk işim yanına gitmek oldu. “İyi ki doğdun  canım oğlum, doğum günün kutlu olsun” dedim. “Senin de doğum günün kutlu olsun” dedi. Doğru ya benim de doğum günümdü. Hem doğum yaptığım gündü, hem de anneliğimin doğum günü… Tüm annelerin ve çocukların doğum günleri kutlu olsun.  Çocuklarımız ile birlikte sağlıklı, mutlu aydınlık günlerde görüşmek üzere sevgi ve selamlar…


Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE - Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılamaz.