Her ebeveyn çocuğunun yaşamını şekillendirmek için elinden geleni yapar. Çevrenin zekâya ve dolayısıyla çocuğun yaratıcılığına etkisini düşünürsek bu sorumluluk daha da ağır basmaktadır. Yaratıcılığın bir bölümü genlerle belirlenmiş olsa da, çoğu çevreyle şekillenir. Bulunulan çevrenin çocuğun yaratıcılığını geliştirebilecek kadar zengin olabilmesini sağlamak için ebeveynlerin yapabilecekleri çok şey vardır. Çocuğun potansiyelinin gelişmesi için en uygun ortamın sağlanması gerekmektedir. Bunun için ebeveynler olarak neler yapabilirsiniz?
TELEVİZYONU KISITLAYIN
Televizyon çoğu evde bebek ya da çocuk bakıcısı konumundadır. Ebeveynler büyülenmiş gibi televizyon karşısında oturan çocuklarının etrafta sorun çıkarmayacağını düşünerek işlerini rahatlıkla yaparlar. Bir çocuk dünyayı ancak aktif olarak ve araştırarak tanıyabilir. Çocuğun keşfe çıkmasının nedeni objeleri eline alıp kurcalaması için beyni tarafından yönlendirilmesidir, mutfak dolaplarındaki tencere ve tavaları dağıtmak, kavanozları nasıl dağıtıp tekrar dizebileceğini anlamak, çöp kutusunun içinde neler olduğunu görmek ister. Arkasından toplamak zorunda olan ebeveynler için bütün bunlar oldukça yorucu olabilir. Fakat çocuğun yaratıcılığının gelişmesi için her çocuğun bu keşif dönemini yaşaması gerekir. Televizyon özellikle çocuğun ilk 5 yılında kısıtlanmalıdır. Kendi kendini oyalayan, güvenli bir ortamda keşfe çıkan ve ebeveyni ile oyun oynayan bir çocuğun yaratıcılığı çok daha fazla gelişir.
BİRLİKTE KİTAP OKUYUN
Günümüzde televizyonun artık gündelik hayatın bir parçası olduğu düşünülürse, küçük çocuklara televizyon yerine okumayı sevdirmek pek kolay olmayacaktır. Ama okumak her zaman hayatımızın bir parçası olmalıdır. Çocuğa mümkün olduğu kadar erken okumaya başlayın. Hatta 5-6 aylıkken bile okuyabilirsiniz. Çocuklar için yazılmış son derece güzel hikâye kitapları var. Bu kitaplar içerisinden muhakkak çocuğunuzun seveceği bir kitap bulabilirsiniz. Çocuğunuza her gün düzenli olarak hikâye okuyun, her seferinde farklı hikâyeler seçin ve kitap okurken bunu tek düze bir şekilde okumayın, çocuğun hikâyenin içine girmesini sağlayın. İçerik ve resimlere ilişkin sorular sorun. Bir sayfa okuyun ve sorun: “Ev nerede?” “Köpek nerede?” Çocuklar okuma deneyimine katılmayı çok sever. Çocuklar kendilerine anlatılan hikâyeleri tekrardan anlatmayı da çok sever, böylece hafızaları da gelişir.
ÇOCUĞUN HAYATINDA ÇEŞİTLİLİKLERE YER VERİN
Ebeveyn olarak ilk 5 yıl, çocuğunuzun ne tür kitaplar okuyacağına ve ne tür oyuncaklarla oynayacağına karar verme şansına sahipsiniz. Bunun için yaratıcılığı arttıran farklı oyuncaklarla oynamasını sağlayabilirsiniz. Çocuk ile birlikte oynarken hem oyuncağın cazibesi hem de öğretici değeri artacaktır. Çocuğun öğretici bir oyuncaktan çabucak sıkılmasını önlemek için ebeveynler de oyuna katılmalıdır. Çocuk için seçilen oyuncaklar onun çeşitli ilgi alanlarını destekleyecek nitelikde olmalıdır. Bazı çocuklar ilgi alanlarını takıntı haline getirebilir. Belli oranda bunu kısıtlamak ve ilgi alanları arasında denge sağlamak gerekir.
SORU SORUN
Yoğun bir merak, yaratıcı insanların önemli özelliklerinden biridir. Çocuklar zaten doğuştan meraklıdır, bu yüzden onlara sorular sormayı öğreterek bu özelliği kolayca geliştirebilir ve daha yaratıcı olmalarını sağlayabilirsiniz. Çocuğa çevresine bakmayı ve her şeyin nasıl çalıştığını anlatın ve soru sorması için teşvik edin. Sorulacak sorular çocuğun yaşına göre değişmelidir. Çocuk da sorular soracaktır, bazen cevabı bilemeyebilirsiniz, eğer cevabını bilmiyorsanız soruyu geçiştirmeyin. Cevabını bulmak için birlikte araştırın. Çocukla birlikte bir kitapçı ya da kütüphaneye gidip o konuda bir kitap araştırın. Kitaplardan öğrenmenin yanı sıra yaşantılayarak ve görselleştirerek öğrenmek yaratıcılığa daha fazla katkıda bulunacaktır.
ÇEVREYİ KEŞFEDİN
Doğal yaşamı tanıtmak ve onu birlikte keşfetmek en önemli görevdir. Şehirlerde yaşayan çocuklar, ebeveynleri ile birlikte doğal yaşamı gözlemleyebilecekleri yerlere gitmelidir. Doğayı gözlemlemek olayların nedenini, niçinini anlamak için keşfe çıkmak önemlidir. Daha da önemlisi doğayı gözlemlemek beynimizi ve zihnimizi geliştirir: Çiçekler, ağaçlar, göller, ırmaklar, dağlar, okyanuslar, deniz kabukları ve büyüklü küçüklü bütün canlılar. Çocukları hafta sonları yakındaki bir ormanda yürüyüşe ya da yakın bir göl veya ırmakta kayıkla gezintiye çıkarmak alışveriş merkezlerine götürmekten daha öğretici olacaktır. İlk yapacağımız şey, her zaman olduğu gibi, zaman ayırmaya ve çaba göstermeye karar vermektir. Çocuğa şehir manzarasından çok; çayır çimen, bitkiler ve hayvanlarla haşır neşir olabilme fırsatı sağlayacak, yakınlarınızdaki kaynakları belirleyin. Bu ziyaret edilecek bir botanik bahçesi, doğa tarihi müzesi ya da park olabilir.
MÜZİKLE İLGİLENMESİNİ SAĞLAYIN
Çocuklar müzik üretmeyi ve icra etmeyi özel yönlendirme ve eğitim olmaksızın otomatik olarak öğrenemiyorlar. Ebeveynlerin faydalı olacağına inanıp çocuklarını erken yaşta müzikle tanıştırmaları için birçok neden var. Dinlenecek müziğin klasik ve çocuk şarkılarının dengeli bir karışımı olmasına dikat edilmelidir. Bir enstürman çalmayı öğrenmek müziğin yanı sıra birçok şey öğretir: Çalışma disiplini, başarma ve ilerleme sevinci, bir topluluk önünde performans göstermenin özgüveni ve bir grup içinde çalma deneyimi.
Yaratıcılığın tohumları doğa tarafından atılmış olsa da çevre de yaratıcılığın filizlenmesine yardımcı olur. Doğa kolay kolay değiştirilemez ama çevre bizim kontrolümüzdedir. Okul öncesi ve okul dönemi çocuklarının hayatında spor, müzik, resim gibi alanlar da yaratıcılığı geliştirir.
