Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
BEYNİ ANLAMAK
Prof. Dr.  SERAP UYSAL
Çocuk Sağ. ve Has. Uzm. / Çocuk Nörolojisi Uzm.
Yazı Boyutu:
Prematüre bebekler ve nörolojik riskler...


37. gebelik haftasından önce doğan bebeklere  “prematüre bebek” denir. Bir başka deyişle dünyaya erken merhaba diyen bebekler… Bebeklerin dış dünya için uygun yaşama özelliklerine sahip olabilmesi için organlarının dış ortama uyum sağlayacak şekilde gelişmesini gerektirir. Bu nedenle en az 37 haftalık bir  büyümesi sürecini  anne karnında geçirmesi, sorunsuz başlanacak bir dış dünya yaşamına adım atmaktır aslında…

Daha önceleri, erken doğum sonrasında bebeklerin yaşayabilmesi mevcut tıbbi olanaklarla sınırlı ve sorunlu iken prematüre bebeklerin yaşayabilme şansları bilim ve teknolojideki ilerlemelerle artmıştır.

Karşılaşabilecekleri sorunlar bebeklerin gebelik haftaları küçüldükçe artar. Bu nedenle gebelik haftalarına göre bebekler gruplandırılır. Buna göre  prematüre bebekler gebelik yaşına göre 3''e ayrılır:

1. Grup 24-31 haftalık doğan bebeklerdir ve ileri derecede  prematüre olarak isimlendirilir.
2. Grup 32-35. haftada doğan bebeklerdir ve orta derecede  prematürelerdir.
3. Grup sınırda doğanlardır yani 36-37. haftada doğanlardır.
Doğum ağırlıklarına göre de bebekler 3 grupta değerlendirilir:
Düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 2500 gr.dan az olması.
Çok düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 1500 gr.dan az olması.
Aşırı düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 1000 gr.dan az olması.

DOĞUM KİLOSU AZALDIKÇA SORUN OLASILIĞI DA ARTAR!.
Prematüre bebeklerin hastane ve yoğun bakımdaki izlemleri ve tedavileri sırasında sorunların giderilmesi amaçlanır. Hastaneden çıkışlarından başlayarak büyüme ve gelişmeleri titizlikle izlenir. Prematüre bebeklerin uzun dönemde nasıl bir gelişim göstereceği konusu her zaman endişe uyandırır. Erken doğumun uzun dönemdeki etkilerini öngörebilmek her zaman kolay değildir.

Beyin, sinir ve kas yapı ve fonksiyonlarının yeterliliğinin yani nörolojik sistemin değerlendirilmesi prematüre bebeklerin  izlemlerindeki en önemli alanların başında gelir. Çünkü yaşanabilecek sorunların dolaylı olumsuz etkileri özellikle beyin üzerinedir.
Pramatüre bebeklerin nörolojik etkilenmelerinin erken saptanması bebeğe hızla yardım edebilme ve destekleme şansını verecektir.

Gelişim değerlendirmesi esas olarak kaba motor hareketler, ince motor hareketler, dil gelişimi ve  sosyal gelişmenin değerlendirildiği, dört ana alanda yapılır.

Bu değerlendirme içinde  konuşma, işitme ve görme işlevleri, öğrenme ve anlama gibi, çok önemli özellikler de vardır.

Prematüre doğan bebeğin gelişimi değerlendirilirken prematürelik derecesinin de dikkate alınması gerekir.

Bazı bebekler erken gelişim basamakları olan oturma, emekleme ve yürümede geç kalabilirler. Uzun dönemde problem olacağı anlamı taşımaz. Ancak mutlaka ayrıntılı nörolojik muayenenin yapılması ve izlenmesi gereklidir.

BEBEĞİN  “KABA MOTOR HAREKETLERİNİN” DEĞERLENDİRİLMESİNDE:  
Çocuğun hareket özellikleri yani, oturması, emeklemesi, ayakta dikilmesi, yürümesi ve koşması, tırmanması, denge kurması değerlendirilir. Prematüre bebekler kas tonusunun azlığı ya da fazlalığına bağlı problem yaşayabilirler. Tüm bu sorunlar normal gelişimi engelleyebilir.

“İNCE MOTOR HAREKETLER” İSE:
Kolların ve ellerin ince hareketleri, küçük cisimleri tutabilmek, resim çizmek, küpleri üst üste koymak için gerekli el ve kol hareketleridir. Tüm diğer hareketleri normal olsa bile bu alan prematüre doğanların güçlük çektiği bir alandır.

“Görme”;
30 haftadan önce doğan her 100 bebekten bir tanesinde  prematüre retinopatisi olarak adlandırılan göz sorunu yaşanır. Erken teşhis edildiği zaman görmenin gelişmesi etkilenmez. Bir göz doktoru bebekler daha yoğun bakım ünitesindeyken görür ve hastaneden taburcu edilinceye kadar ve sonrasında kontrolü devam eder.


“İşitme, konuşma ve dil yeteneği”;
Gebeliğin 30. haftasından önce doğan her 100 bebekten iki veya üçünde bir dereceye kadar işitme kaybı olabilir. Kayıp hafif düzeyden şiddetli düzeye kadar değişir.

“Sosyal gelişme ve davranış”;
Eğer gelişmeyle ilgili başka bir sorun yoksa erken sosyal beceriler olan gülümseme, gülme, beslenme ve giyinme genellikle düzeltilmiş yaşa göre normal zamanda kazanılır. Görme ve işitme ile ilgili bir sorunun olmaması şartıyla bu alandaki gelişim başarı ile devam eder
Büyüme süreci içinde bahsedilen  gelişimlerin periyodik olarak değerlendirilmesi önemlidir.
Görme, işitme, hareket, konuşma ve öğrenmeyle ilgili hafiften ağıra kadar değişen düzeylerde sorun yaşanabilir. Erken saptanmalıdır.

PREMATÜRELERİ BEKLEYEN SORUNLAR ŞUNLAR OLABİLİR:
- Serebral Palsİ (beyin felci): Beynin kasları kontrol eden bölgesi kaslara uygun sinyal gönderemez. Sonuç olarak hareketler sert, silkinme tarzında ya da gevşek olabilir. Gebeliğin 27-29. haftalarında doğan her on bebekten birinde değişen derecelerde serebral palsi olması beklenir; 27 haftadan küçük olanlarda ise her 5 bebekten birinde olacaktır. Buna rağmen bu çocukların yaklaşık yarısı kendi başlarına yürüyebilir. Serebral palsili çocuklarda hareketlerdeki engel derecesi hafif denge problemlerinden ağır hareket sorunlarına  kadar değişkenlik gösterir. 


- İşitme kaybı: İşitme, kelimeleri anlama ve konuşma, iletişim kurma, sosyal ilişki, okuma ve yazma açısından son derece önemlidir.
- Mental gerilik ,Konuşma ve dil bozuklukları: Prematüre bebeklerin zamanında doğan bebeklerle karşılaştırıldığında daha fazla öğrenme problemlerinin olabildiğini biliyoruz. Bununla beraber öğrenme güçlüğü olan birçok çocuğun zekası normaldir, ancak okula başladıkları zaman okumak, hecelemek ya da matematikte zorlanırlar.  
- Denge ve koordinasyon kusurları.

Bütün bu ihtimaller nedeniyle bebekleri yakın izlemek ve aile işbirliği son derece önemlidir.

Temel yaklaşım, birinci yılda nöromotor gelişimi, 2-3. yılda dil ve algı fonksiyonların gelişimini, 4-5. yıl okula hazırlık becerilerinin, erken okul yıllarında akademik başarının değelendirilmesi olmalıdır.

İlk 3 ay: Ciddi nörolojik anormallikleri saptamak için uygun zamandır.
6. ay: Serebral Palsi veya diğer nörolojik anomalilerin varlığını kesinleştirmek için önemli zamandır.
18.-24. ay: Geçici nörolojik anomalilerin çoğunun kaybolduğu, nörolojik olarak anormal olan çocuğun da uyum sağlamakta olduğu bir yaştır.
3 yaş: Dil gelişimi başta olmak üzere algı fonksiyonlarının değerlendirilmesi için uygun dönemdir.
4 yaş ve sonrası: Davranış sorunları saptanabilir.

 


 


Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE - Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılamaz.