Gıda Piramidi, A.B.D. Tarım Bakanlığı tarafından hazırlanmış olup birçok ülkede beslenme planını belirlemede yol gösterici olarak benimsenmiş bir kılavuzdur. Gıda piramidi 1990’lı yıllarda hazırlanmış, ancak birtakım eksiklikleri (özellikle de anlatım eksikliği) nedeniyle zaman zaman yanlış yorumlanıp kullanıldığı için yakın zamanda revize edilerek, yeni bilimsel gelişmeler de eklenerek yeniden şekillendirilmiştir.

Piramid değişik yiyecek gruplarından doğru miktarlarda tüketmeyi, alınan enerjiyi fiziksel aktiviteyle dengelemeyi ve boş kalori yerine vücudumuzun sağlıklı işlemesini sağlayacak besinleri almamızı önermektedir. Gıda piramidinde yiyecekler tahıllar, et, et ürünleri ve baklagiller, süt ve süt ürünleri, meyve ve sebzeler olmak üzere değişik gruplara ayrılıyor.

YAŞ VE CİNSİYETE BAĞLI OLARAK…
Piramid her bireyin beslenme planının özellikle yaş ve cinsiyete bağlı olarak değişiklik gösterdiği esasına göre, fiziksel aktiviteyi de hesaba katarak hazırlanmıştır. Farklı yaş grupları için değişik beslenme önerileri sunar. Temel olarak, her gün tahıl ürünleri tüketilmesini ve tüketilen tahılın yarısının tam tahıl ürünleri olması gerektiğini, sebze ve meyvelerin bolca tüketilmesini ve çeşitlendirilmesini, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünlerinin her gün ancak yine çok çeşitli ve belli miktarlarda tüketilmesini, doymuş ve trans yağların tüketilmemesi, bunun yerine çoklu ya da tekli doymamış yağların tüketilmesini önermektedir.

Örnek verecek olursak; beslenme piramidine göre  4-8 yaş arasındaki çocukların, yarısı  kahverengi pirinç, kahverengi bulgur, kepekli makarna gibi tam tahıl olmak üzere tahıl ürünlerinden  günlük toplam 120-150 gr arasında tüketmeleri önerilmektedir. Aynı yaş grubu için önerilen günlük sebze tüketimi 1,5 küçük kase kadardır. Bu miktarın değişik renklerdeki sebzelerden çok çeşitli olarak tüketilmesi gerekmektedir. Bu nedenle piramid bir hafta içinde ıspanak gibi koyu yeşil sebzelerden 1,5 küçük kase, havuç gibi turuncu renk sebzelerden 1 küçük kase, nohut-fasulye gibi kuru bakliyattan yine 1 küçük kase, patates gibi nişasta içeren sebzelerden 2,5 küçük kase ve diğer sebzelerden 4,5 küçük  kase kadar tüketmeyi önermektedir. Bu yaş grubu için önerilen günlük meyve tüketimi 1-1,5 kase kadardır. Bir kaseye denk gelen miktar örnek olarak, 1 küçük elma, 1 kase doğranmış muz, 1 orta boy armut, 8 adet büyük çilek, 1 büyük boy portakal, yarım küçük kase kuru meyve olarak açıklanmıştır. Tüketilmesi gereken süt ve süt ürünleri miktarı bu yaş grubu için yine çeşitlendirilmek şartıyla günlük 2 servis olarak belirlenmiştir. Bir servis yine örnek olarak; 1 normal boy su bardağı (yaklaşık 250 ml) az yağlı veya yağsız süt veya yoğurt, 1 küçük kase sütlü tatlı olarak verilmiştir. Et ürünleri için temel öneri etin yağsız olması, tavuk ve balık ürünlerine ağırlık verilmesi, sucuk, salam, sosis gibi ürünlerin tüketiminin sınırlandırılmasıdır. Bu yaş grubu için piramidin önerdiği günlük et ve et ürünleri tüketim miktarı 3-4 servis kadardır. Piramitte 1 küçük bifteği 3,5-4 servise, yarım küçük tavuk göğsünü 3 servise, 1 küçük somon balığı filetosunu 4-6 servise, 1 yumurtayı 1 servise, ¼ kase pişmiş kuru fasulye, mercimek, nohutu 1 servise denk olarak verilmiştir. Yine hatırlanması gereken haftalık bazda bakıldığında bu gruptaki yiyeceklerden çeşitlendirilmiş olarak tüketilmiş olmasıdır. Et grubu genel olarak protein grubu olduğundan, baklagiller de içerdikleri bitkisel proteinler nedeniyle sebze grubunun yanı sıra bu gruba da dahil edilmiştir.

GIDA PİRAMİDİNE GÖRE BESLENMEK…
Buraya kadar anlattıklarım bana çok sorulan “gıda piramidi nedir” in cevabı. “Peki, sen bu piramide göre mi besleniyorsun veya çocuğunu buna göre mi besliyorsun?” diye sorarsanız, ki arkadaşlarım sıklıkla soruyorlar, cevabım temel ilkeler açısından evet olur. Ancak günlük önerilen miktarı belli gruplarda o gün yakalayamadığımızda tabii ki kara yaslara girmiyoruz, bizim için önemli olan belli bir süreçte (3 günlük veya haftalık bazda) bu miktarlara uyup uymadığımız.

Beslenme planları kişinin yaşı ve cinsiyeti dışında yapısal ve sağlık durumuna, yaşadığı coğrafi bölgeye, toplumun kültürüne ve ekonomik duruma göre farklılıklar gösterebilir. Özellikle çocuklarımızın beslenme programlarını çocuğun hekimi belirler, bizlere de bilinçli olarak bu programı önce anlamak, sonra da doğru uygulamak düşer.